|
"Wilson and Paderewski" - amerykańska kartka pocztowa autorstwa Artura Szyka odnosząca się do pomocy Thomasa W. Wilsona w sprawie niepodległosci Polski |
8 stycznia 1918 roku Thomas Woodrow Wilson przedstawił program pokojowy, który stał się podstawą dla ładu światowego po zakończeniu pierwszej wojny światowej. Choć idealistyczne koncepcje amerykańskiego prezydenta nie zapobiegły kolejnemu konfliktowi, plan miał kluczowe znaczenie dla sprawy polskiej i kształtu nowej mapy Europy. Czego dotyczył „trzynasty punkt Wilsona”?Demokratyczny prezydent Stanów Zjednoczonych był idealistą z małym doświadczeniem w polityce międzynarodowej. Za wybuch wojny obwiniał nie tylko państwa centralne, ale również mocarstwa Ententy – Wielką Brytanię i Francję. Jego ambitny program pokojowy miał za zadanie wyeliminowanie imperialistycznego charakteru konfliktów zbrojnych. W tym celu postulował utworzenie Ligi Narodów (punkt czternasty programu), która miała stać się gwarantem niepodległości oraz integralności terytorialnej wszystkich państw. Zainteresowany był również m.in. jawnością w dyplomacji i rezygnacją z zawierania porozumień tajnych (punkt pierwszy), a także wolnością żeglugi (punkt drugi), zniesieniem barier ograniczających rozwój gospodarczy i handlowy (punkt trzeci) oraz redukcją zbrojeń (punkt czwarty). Za swoje działania i wkład w budowę nowego porządku został uhonorowany Pokojową Nagrodą Nobla.