"Kopernik" kończy 10 lat

Planetarium Niebo Kopernika - Centrum Nauki Kopernik
w Warszawie. Fot. W.Surdziel / Wikimedia commons

Nie chcemy, by nauka – jako wspaniałe osiągnięcie ludzkości - była ustawiona na piedestale, ale raczej by była narzędziem, które możemy wykorzystywać do tego, by lepiej kształtować świat - mówi w rozmowie z PAP dyrektor Centrum Nauki Kopernik Robert Firmhofer. CNK obchodzi w czwartek 10 lat istnienia.

PAP: Centrum Nauki Kopernik obchodzi w czwartek dziesiąte urodziny. Jak zmieniła się rola tej instytucji przez dekadę?

Robert Firmhofer, jeden z założycieli i dyrektor warszawskiego Centrum Nauki Kopernik: Kiedy zaczynaliśmy, stawialiśmy sobie głównie cele związane z nowoczesną edukacją, która odwołuje się do doświadczeń przyrodniczych. Zachęcaliśmy do samodzielności w procesie uczenia się. Przez ostatnie 10 lat system edukacyjny nie zmienił się znacząco. Ciągle są to więc cele aktualne.

Dziś po raz pierwszy obchodzony jest Dzień Nauki Polskiej

“Astronomer Copernicus, conversation with God” (1872),
 by Jan Matejko: Source: Jagiellonian University Museum.

W tym roku 19 lutego po raz pierwszy jest obchodzone nowe święto: Dzień Nauki Polskiej. W Polsce mamy 81,5 tys. badaczy, którzy pracują w 645 placówkach - wynika z danych resortu nauki przekazanych PAP. Poza tym w naszym kraju uczy się ok. 1,2 mln studentów i 39 tys. doktorantów.

Dzień Nauki Polskiej ma być wyrazem uznania dla dokonań polskich naukowców. Jako datę corocznych obchodów wyznaczono 19 lutego - dzień urodzin Mikołaja Kopernika, w uznaniu jego wybitnych zasług na polu astronomii. Święto ma stanowić inspirację do pójścia w ślady wybitnych polskich badaczy i wzmocnić zainteresowanie nauką.

Mija pół wieku od historycznego lądowania na Księżycu

Pierwszy krok człowieka na powierzchni Księżyca.
Fot. NASA

W tym tygodniu mija 50 lat od załogowego lądowania na Księżycu i momentu, gdy człowiek po raz pierwszy postawił stopę na innym obiekcie niebieskim niż Ziemia. Mimo ogromnych postępów technologii, nikt nie powtórzył sukcesu misji Apollo i załogowych lotów na Księżyc.

Start rakiety Saturn V, która wyniosła w kosmos statek Apollo 11, nastąpił 16 lipca 1969 r. Pięć dni później, 21 lipca o godz. 2:56 czasu uniwersalnego amerykański astronauta Neil Armstrong postawił pierwszy krok na powierzchni Księżyca.

Era kosmiczna rozpoczęła się jednak ponad 10 lat wcześniej, w 1957 roku, gdy Związek Radziecki wystrzelił Sputnika – pierwszego sztucznego satelitę Ziemi. Następną kluczową datą był rok 1961 – pierwszy lot człowieka w kosmos. I tu palmę pierwszeństwa zdobył Związek Radziecki, zaś pierwszym kosmonautą został Jurij Gagarin. Stany Zjednoczone wyraźnie przegrywały początkową fazę wyścigu kosmicznego. Aby zmienić sytuację, musiały postawić na jakiś istotny cel - na tyle odległy, aby udało się nadrobić dystans do rywala, a może nawet go wyprzedzić. Dlatego w 1961 r. amerykański prezydent John F. Kennedy ogłosił, że przed końcem dekady przedstawiciele USA wylądują na Księżycu. Tak zaczął się projekt Apollo.

Odkrycie Polaków: rak wysyła "złośliwe oprogramowanie"

Cancer Immunotherapy.
Fot. NIH Image Gallery (CC BY-NC 2.0) 

Polscy naukowcy odkryli nowy mechanizm, którym posługują się komórki nowotworowe, by oszukać układ odpornościowy. Komórki raka mogą wysyłać do węzłów chłonnych "złośliwe oprogramowanie" blokujące działanie limfocytów. Trwają już prace nad terapią wykorzystującą tę wiedzę.

Z badań zespołu prof. Jakuba Gołąba z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego wynikło, że komórki nowotworu wysyłać mogą do węzłów chłonnych maleńkie pęcherzyki z substancją, która powstrzymuje odpowiedź układu odpornościowego. Przez taką dywersję - prowadzoną nie w miejscu nowotworu, ale tam, gdzie rozpoczyna się odpowiedź układu odpornościowego - organizm słabiej radzi sobie z walką ze zbuntowanymi komórkami.
Taki mechanizm ucieczki nowotworu spod nadzoru układu immunologicznego nie był wcześniej znany. Wyniki badania - dotyczą one na razie raka jajnika - ukazały się w prestiżowym Nature Communications.

Nowe definicje jednostek miar układu SI, m.in. kilograma

Wzorzec kilograma w Sevres.
fot. Greg L/ Wikimedia Commons/ CC BY-SA 3.0.

W poniedziałek weszły w życie nowe definicje podstawowych jednostek miar układu SI, m.in. kilograma i ampera, oparte na tzw. stałych fizycznych. Główny Urząd Miar uspokaja jednak, że wpływ tych zmian na życie publiczne będzie znikomy.

Układ SI, czyli Międzynarodowy Układ Jednostek Miar, to znormalizowany układ jednostek miar zatwierdzony w 1960 (później modyfikowany) przez Generalną Konferencję Miar na XI Generalnej Konferencji Miar. Jest stworzony w oparciu o metryczny system miar. Jednostki w układzie SI dzielą się na podstawowe i pochodne.

Koniec szczytu klimatycznego COP24. Przyjęło tzw. Pakiet Katowicki

Skok Prezydenta COP24 Michała Kurtyki na zakończenie
szczytu w Katowicach. Fot. © cop24.gov.pl (Creative Commons) 

W sobotę późnym wieczorem strony szczytu klimatycznego COP24 przyjęły dokument końcowy, tzw. Pakiet Katowicki. Dokument to „mapa drogowa” realizacji Porozumienia paryskiego z 2015 r., mającego na celu ograniczenie globalnego wzrostu temperatury.

Negocjacje pakietu przeciągnęły się o dobę, ponieważ koniec COP24 planowano na piątek.


 Pakiet Katowicki został przedstawiony na sesji plenarnej COP, która rozpoczęła się od minuty ciszy dla uczczenia negocjatorki, która zmarła w piątek, w trakcie szczytu.
Prezydent COP24 Michał Kurtyka otworzył obrady, przypominając, że „w naszych staraniach nie chodzi tylko, aby opracować tekst i wyjechać do domu z największymi zyskami dla naszych narodowych i krajowych interesów”. „Kieruje nami poczucie humanizmu i zaangażowanie w dobrostan Ziemi, która żywi nas i pokolenia, które przyjdą po nas” - wskazał.

Klimatolog o COP24 w Katowicach: Brak konkretów to brak sukcesu

W Katowicach odbywa się największe światowe forum
nt. zmian klimatu. Fot: © cop24.gov.pl

Aby powstrzymać silne zmiany klimatu, należy zatrzymać ocieplenie na poziomie 1,5-2 st. C, co wymaga globalnych działań. Klimatolog z PAN wyraził nadzieję w rozmowie z PAP, że w ramach szczytu klimatycznego w Katowicach uda się "wypełnić treścią" porozumienie paryskie z 2015 r.

Rozpoczęta w poniedziałek w Katowicach Konferencja COP24 (24. Sesja Konferencji Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych ws. zmian klimatu) to największe światowe forum, którego celem jest wypracowanie wspólnej polityki na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu.
"Jeden kraj nie uratuje klimatu, to globalne zadanie. Po to są właśnie katowickie obrady, na które przyjechali przedstawiciele prawie wszystkich krajów świata" - powiedział w rozmowie z PAP klimatolog z Instytutu Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, prof. Zbigniew Kundzewicz.

Kończy się moda na korzystanie z mediów społecznościowych

           Fot. ongchinonn / Pixabay CC0

Ludzie powoli odchodzą od mody na bycie aktywnym w mediach społecznościowych; zaczyna się moda wręcz przeciwna: na niekorzystanie z tych serwisów - zauważa w rozmowie z PAP socjolożka dr Helena Chmielewska-Szlajfer z Akademii Leona Koźmińskiego.

"Mniej więcej w połowie poprzedniej dekady – czyli wraz z uruchomieniem Facebooka – zapanowała prawdziwie masowa moda na bycie aktywnym w mediach społecznościowych" – mówi dr Chmielewska-Szlajfer, socjolożka zajmująca się tematyką wpływu nowoczesnych technologii na zmiany społeczne. "Teraz jednak zaczynamy od Facebooka bardzo powoli odchodzić" – zauważa badaczka. Przypomina ona badania naukowe, z których wynika, że intensywne użytkowanie mediów społecznościowych nie czyni nas szczęśliwszymi.

Czy gniewi są madrzejsi? Nie - mówią badacze

Gniewna ale czy mądrzejsza? . Fot. Montse PB (CC-BY-2.0)

Osoby gniewne, wybuchowe, uważają się za mądrzejsze od innych. Nie mają jednak racji - twierdzą naukowcy z Polski i Australii po badaniach na grupie pół tysiąca osób.

Najnowsze ustalenia dotyczące gniewu w kontekście postrzegania własnej inteligencji ukazały się w czasopiśmie "Intelligence". Autorami są dr hab. Marcin Zajenkowski z Uniwersytetu Warszawskiego i dr Gilles E. Gignac z University of Western Australia w Perth.

"Gniew to co prawda negatywna emocja, ale wypływające z niej konsekwencje są zupełnie inne, niż w przypadku takich uczuć, jak smutek czy depresja. Złość i gniew łączy się bowiem z działaniem i ruchem" - podkreśla w rozmowie z PAP dr hab. Zajenkowski.

Premiera polskiej super-baterii do rowerów elektrycznych

Fot. Flickr

Premiera polskiej baterii do rowerów elektrycznych, pozwalającej pokonać ponaddwukrotnie większy dystans niż dotychczas odbędzie się w lipcu podczas prestiżowych targów rowerowych w Niemczech.

Bateria Precursor została wymyślona i wyprodukowana w firmie BMZ Poland z siedzibą w Gliwicach. „Nasza bateria może jeszcze bardziej wzmocnić popularyzację rowerów ze wsparciem elektrycznym. Ten produkt przełamuje wiele barier, które do tej pory ograniczały rozwój e-bików. Jego przewaga polega na łatwej adaptacji do każdego rodzaju roweru” – powiedział w poniedziałek Zdzisław Madeja z firmy BMZ Poland.

Michał Bejger: Dzieło Kopernika jest przykładem triumfu racjonalności.

Monument Mikołaja Kopernika dłuta duńskiego
 rzeźbiarza Bertela Thorvaldsena znajdujący się przed
 Pałacem Staszica w Warszawie.
 Fot. Szczebrzeszynski (public domain)

Jeśli chodzi o istotne cechy modelu heliocentrycznego, to Kopernik powiedział praktycznie to samo, co Arystarch jakieś 18 wieków przed nim. Dzięki postępowi matematyki Kopernik był zaś w stanie lepiej pokazać szczegóły modelu i, mówiąc współczesnym językiem, ,,dotrzeć z przekazem’’ – mówi dr hab. Michał Bejger, astrofizyk z Centrum Astronomicznego PAN. Mija 475 lat od śmierci Mikołaja Kopernika.

Rozmowę z dr hab. Michałem Bejgerem przeprowadziła dla Polskiej Agencji Prasowej Anna Kruszyńska.

PAP: Pierwszy znany model heliocentryczny stworzył Arystarch z Samos w III w. p.n.e. Heliocentryczne koncepcje pojawiły się również w Babilonii, Indiach czy świecie arabskim. Na czym zatem polegało nowatorstwo teorii heliocentrycznej przedstawionej przez Mikołaja Kopernika?

Jak będą wyglądać roboty reprezentujące ludzi?

Graf. Pixabay CC0

Chociaż temat wydaje się wciąż futurystyczny, to zdaniem naukowców w niedalekiej przyszłości w wielu miejscach to roboty będą reprezentować ludzi. Łódzcy naukowcy badają, jak ludzie chcą być reprezentowani przez roboty: co jest dla nich istotne w tym, jak są przedstawiani.

Roboty będą w przyszłości reprezentować ludzi w wielu miejscach - przewiduje Igor Zubrycki z Instytutu Automatyki Politechniki Łódzkiej. Może to być np. robot-recepcjonista w firmie, roboty będące odpowiednikiem pielęgniarki czy diagnosty w szpitalach, można będzie też je spotkać na konferencjach, gdzie część uczestników będzie miała swoje robotyczne awatary.

"Już teraz w takich krajach jak np. Korea Płd. w szkołach pojawiają się nauczyciele jęz. angielskiego, którzy są teleoperowanymi robotami" - dodał.

Polski "Kret" leci z misją NASA na Marsa

Kret HP3 ma zostać wprowadzony w grunt marsjański
na głębokość 5 metrów - po raz pierwszy tak głęboko.
Fot. mat. prasowe

W sobotę tuż po godz. 13 czasu polskiego z Zachodniego Wybrzeża USA na Marsa wystartowała misja NASA InSight, poświęcona badaniom głębokiego wnętrza Czerwonej Planety. Trafi tam m.in. instrument Kret HP3, którego najważniejsze elementy wykonali Polacy.

Statek kosmiczny z lądownikiem Mars InSight wystartował z bazy sił powietrznych Vandenberg w Kalifornii. Jest to pierwsza misja międzyplanetarna, która kiedykolwiek wystartowała z Zachodniego Wybrzeża - odnotowuje agencja Associated Press.

Lądowanie InSight na Marsie zaplanowane jest na 26 listopada 2018 roku, kiedy lądownik ma rozpocząć swoje bezprecedensowe badania geologiczne - wskazuje AP. Cała misja ma trwać dwa lata ziemskie.

Cykl konferencji w 100-lecie odzyskania niepodległości

 Wicepremier, minister nauki i szkolnictwa wyższego
 Jarosław Gowin, minister przedsiębiorczości i technologii
Jadwiga Emilewicz i dziekan Wydziału Filozoficznego
Akademii Ignatianum ks. dr hab. Tomasz Homa 
podczas inauguracji cyklu konferencji
 "Polonia Restituta". Fot. Twitter (J.Gowin)

W 100. rocznicę odzyskania niepodległości chcemy skierować reflektor katolickiej refleksji społecznej na problemy, przed którymi stoi polskie państwo - powiedział wicepremier, minister nauki i szkolnictwa wyższego Jarosław Gowin, zapowiadając w piątek cykl konferencji "Polonia Restituta".

"Polonia Restituta. Dekalog dla Polski w 100-lecie odzyskania niepodległości" to cykl 10 ogólnopolskich naukowych konferencji, których pomysłodawcą jest resort nauki wraz z Radą do spraw Społecznych Konferencji Episkopatu Polski. Koordynatorem merytorycznym przedsięwzięcia jest Akademia Ignatianum w Krakowie.

Wicepremier Gowin podczas konferencji prasowej w KPRM inaugurującej cykl powiedział, że w związku z 100. rocznicą odzyskania niepodległości każdy z resortów przygotował specjalne wydarzenia.