Papież Franciszek: pokój jest najważniejszy

Papież Franciszek jest kontynuatorem linii swoich poprzedników Jana Pawła II i Benedykta XVI jeśli idzie o kwestie pokoju i uczciwego pojednania między narodami. Ojciec Święty wzywa za każdym razem obie strony konfliktu do zawieszenia broni i rozmów pokojowych.

16 marca 2003 roku Jan Paweł II przed modlitwą Anioł Pański na placu św. Piotra w Rzymie zwrócił się do słuchających go wiernych: „W obliczu straszliwych konsekwencji, jakie międzynarodowa operacja zbrojna niosłaby dla ludności Iraku i równowagi całego, i tak już mocno doświadczonego, regionu Bliskiego Wschodu oraz mając na uwadze niebezpieczeństwo uaktywnienia się ekstremizmów, wołam do wszystkich: wciąż jeszcze jest czas na negocjacje; wciąż jeszcze jest szansa na pokój; nigdy nie jest za późno na to, aby się porozumieć i kontynuować rozmowy pokojowe”. Po chwili dodał stanowczo: „Ja należę do tego pokolenia, które doświadczyło koszmaru II wojny światowej i któremu udało się przeżyć. Wszystkim młodym ludziom oraz wszystkim, którzy są ode mnie młodsi i którzy w związku z tym sami tego nie doświadczyli, mam dziś obowiązek powiedzieć: Nigdy więcej wojny!”.

Kijowska wojna cerkiewna

 Kijów nienawidzi tego, że znaczna część ludności odmawia podporządkowania się "negatywnemu nacjonalizmowi", który agresywnie narzuca się im od 2014 roku, kontynuując nabożeństwa w miejscach należących do Ukraińskich Kościołów Prawosławnych zamiast w wspieranej przez rząd Cerkwi Prawosławnej Ukrainy.

Na początku tego tygodnia Rada Sądownictwa uchwaliła ustawę o zakazie działalności Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego (UPC) do połowy przyszłego roku, jeśli nie zerwie on wszelkich więzi z Rosyjskim Kościołem Prawosławnym (RKP).

Kijów oskarża UPC o pozostawanie pod wpływem RKP, mimo że UPC ogłosił pełną autonomię od RKP na początku 2022 r. Władze przewidują zastąpienie UPC Prawosławnym Kościołem Ukrainy (OCU), który w 2019 r. został kontrowersyjnie uznany przez Patriarchat Ekumeniczny za autokefaliczny.

Marianna Łacek: Wędrujący duszpasterz

Ks. Henryk Zasiura TChr w Ashfield. Fot. E.Talar

 "Wędrujący duszpasterz". Na taki przydomek bezwzględnie zasługuje ks. Henryk Zasiura, znany, ceniony i lubiany polski kapłan – chrystusowiec.

W ostatnią niedzielę lipca ks. Henryk zakończył swoją miesięczną posługę duszpasterską w sydnejskich Ośrodkach, Ashfield, Marroubra i Kirribili. Zastępował przebywającego w Polsce ks. Tadeusza Przybylaka, poprzedniego wieloletniego Prowincjała, który teraz obejmuje Ashfield. Wcześniej, ks. Henryk był w Melbourne, potem w Adelajdzie i obecnie znowu leci chyba do Geelong, w pobliżu Melbourne.

Dokładnie w połowie posługi kapłańskiej w Ashfield, przypadły imieniny ks. Henryka (15 lipca). Nie zapomniała o tym Rada Duszpasterska Ośrodka, organizując życzenia i zaproszenie na obiad.  Każdego zresztą tygodnia po niedzielnej Mszy św w Ashfield ks. Henryk zapraszany był do polskich rodzin. – O, ks. Henryk jest tutaj, to musimy koniecznie się spotkać – słychać było co raz powtarzane komentarze. Niestety, tych niedzielnych popołudni zostawało tylko parę.

Marianna Łacek: Boże Ciało w Marayong

Fot/collage. H.Iglinski 

Niedzielny ranek, 2 czerwca nie wróżył ładnej pogody. Na szczęście przynajmniej padać przestało. Tylko rozległe kałuże, w których przeglądały się jeszcze bure chmurzyska, zostały świadkami burz i ulew, jakie nawiedziły Sydney poprzedniej doby.

Tymczasem w Marayong, na terenie Polskiego Ośrodka miała się odbyć doroczna procesja Bożego Ciała. O przygotowaniu Czterech Ołtarzy poprzedniego dnia, jak czyniono to w latach ubiegłych, nie można było nawet marzyć. Porywisty wiatr rozszarpałby wszystko, czego jeszcze by nie zmyły kaskady lejącej z niebios wody. 

Nowy fenomen przeżywania Bożego Ciała

Koncert uwielbienia w Rzeszowie. Fot. T.Poźniak

W Polsce rozwija się nowy fenomen przeżywania Bożego Ciała. Wieczorem tego dnia tysiące osób, głównie młodych, gromadzi się na koncertach uwielbienia. Przykładowo, w Rzeszowie na koncercie było ponad 25 tysięcy osób, w innych miastach również wiele osób wzięło udział w koncertach. Relacja w mediach dotarła do milionów osób w Polsce i na świecie.

Ks. Paweł Rytel-Andrianik, ks. Jakub Nagi

Koncert „Jednego Serca Jednego Ducha” w Rzeszowie zgromadził 25 tys osób z Polski i innych krajów Europy. Jak podkreślają organizatorzy, „koncert jest formą modlitwy, w której najważniejszy jest Chrystus. To właśnie On gromadzi tak wiele osób na wspólnym uwielbieniu zarówno na miejscu, jak również przez transmisje telewizyjne, radiowe i internetowe”. Transmisje i informacje w mediach dotarły do milionów osób w Polsce i na świecie.

Majowe uroczystości w Marayong

Pierwsze dni miesiąca maja naznaczone są wydarzeniami o wielkim znaczeniu religijnym, historycznym i patriotycznym. W Sydney, szczególnie od kilku ostatnich lat, jedynym miejscem majowych uroczystości staje się Polski Ośrodek w Marayong. Oczywiście, nie licząc Polskiego Konsulatu, ale celebrowanie posiada tam jednak inny wymiar.

Tegoroczne świętowanie przypadło na niedzielę, 5 maja. Rozpoczęło się uroczystą Mszą św. koncelebrowaną przez ośmiu Kapłanów. Przy ołtarzu stanęło pięciu Chrystusowców: ks. Józef Kołodziej, ks. Tadeusz Przybylak, ks. dr Antoni Dudek, ks. Edmund Budziłowicz oraz rektor Sanktuarium, ks. Artur Botur a także trzech polskich Dominikanów pracujących na australijskich parafiach.

W tym roku uroczystość była szczególnie doniosła, ponieważ celebrowanie wzbogaciły jeszcze dwie ważne rocznice. Właśnie w maju przypada srebrny jubileusz Święceń Kapłańskich ks. Artura oraz 20 – lecie jego pracy duszpasterskiej dla Australijskiej Polonii.

Z historii Karola Wojtyły: Wszystko zaczęło się przy chrzcielnicy

Sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej.
 Fot. M.Rokoszewska

 18 maja 1920 roku w Wadowicach przyszedł na świat Karol Wojtyła. 33 dni później, 20 czerwca przyszły Papież został ochrzczony. Rodzice – Emilia z Kaczorowskich i Karol senior Wojtyła nadali mu imiona Karol Józef. W tym roku przypada 104. rocznica jego urodzin i chrztu, który otworzył mu drzwi do Boga i Jego Kościoła.  

 Nie da się poznać człowieka, nie znając jego historii. Nie da się go zrozumieć, nie wiedząc czego doświadczył. I choć nie da się wejść w nieswoje buty i przejść przez czyjeś życie, to można dotrzeć do miejsc, które naznaczyły życiorys Karola Wojtyły i przejść drogami, którymi chodził.

 Pani Wojtyłowa miała już 14-letniego syna Edmunda oraz córkę Olgę, której życiem nacieszyła się zaledwie 16 godzin, gdy na świat przyszedł Karolek nazywany przez nią Lolusiem, a potem Lolkiem.

Watykańskie statystyki 2024: Wzrost liczby katolików na świecie

Liczba ochrzczonych katolików na całym świecie
wzrosła z 1376 mln w 2021 r. do 1390 mln
 w 2022 r. (episkopat.pl)

Do księgarń trafił Rocznik Papieski 2024 i Annuarium Statisticum Ecclesiae 2022. Pozycje opracował Centralny Urząd Statystyki Kościoła, a opublikowało Wydawnictwo Watykańskie. Liczba ochrzczonych katolików na całym świecie wzrosła z 1376 mln w 2021 r. do 1390 mln w 2022 r., co stanowi wzrost o 1,0%.

L'Osservatore Romano:

Lektura danych zawartych w Roczniku Papieskim dostarcza informacji na temat życia Kościoła katolickiego na świecie w okresie od 1 grudnia 2022 r. do 31 grudnia 2023 r. W tym czasie erygowano 9 nowych stolic biskupich i 1 administraturę apostolską; 2 stolice biskupie zostały podniesione do rangi metropolii, a 1 wikariat apostolski do rangi biskupstwa.

Dane statystyczne zawarte w Annuarium Statisticum Ecclesiae stanowią podsumowanie głównych kierunków rozwoju Kościoła katolickiego na świecie.

Ks. prof. Marcin Wysocki: tam, gdzie Polacy, tam tradycja Grobów Pańskich

Tegoroczny Grób Pański w Archikatedrze Św. Jana
w Warszawie. Fot. FNS

 Tam, gdzie byli i są Polacy, tam są tradycje budowania Grobów Pańskich. Emigranci zabierali z sobą zwyczaje. To był nasz wkład w rozszerzanie tradycji Grobów Jezusa - ważny i godny podtrzymywania, bo to część naszej polskiej kultury - powiedział Family News Service ks. dr hab. Marcin Wysocki, prof. KUL, pracownik Katedry Patrologii Greckiej i Łacińskiej tej uczelni. W Wielki Piątek i Wielką Sobotę już od XVIII w. miliony Polaków odwiedzają Groby Chrystusa. 

„Grób Pański to wyobrażenie miejsca, gdzie złożono Ciało Chrystusa po Jego śmierci, wyobrażenie przeniesione plastycznie w czasy współczesne - przypomniał rozmówca Family News Service. - To pewna przestrzeń, w której składa się Najświętszy Sakrament, na pamiątkę złożenia Chrystusa do grobu, aby ludzie mogli kontemplować Jego śmierć i oczekiwać na zmartwychwstanie”.

W wielu krajach świata w wiekach XVII i XVIII zaniknął zwyczaj budowania Grobów Pańskich, za wyjątkiem m.in. Polski, Austrii i południowych Niemiec. „W Polsce ta tradycja przyjęła się i stała bardzo ważna. Te Groby, szczególnie w okresie baroku, przypominały całe budowle. To były bardzo bogate wyobrażenia Grobu Chrystusa z Jerozolimy” - zaznaczył ks. prof. Wysocki.

Rzymskie Drogi krzyżowe Jana Pawła II

Pope John Paul II holds a crucifix carved by Stanisław Trafalski
on Good Friday 2005 / Screenshot from TV Trwam

W Wielki Piątek, 25 marca 2005 roku w  Koloseum odbyła się ostatnia Droga krzyżowa, w której, za pośrednictwem transmisji telewizyjnej uczestniczył Jan Paweł II. Obraz, gdy podczas XIV stacji Drogi Krzyżowej Jan Paweł II obejmuje krzyż, a znajdującego się na nim Chrystusa przywiera do swojej twarzy, zobaczyli uczestnicy zgromadzeni w Koloseum i widzowie telewizji na całym świecie. Nie potrzeba było już żadnych słów.

Osiem dni później, 2 kwietnia 2005 r. Ojciec Święty odszedł do Domu Ojca. Ks. arcybiskup Mieczysław Mokrzycki wspominał po latach, że Jan Paweł II bardzo przeżywał fakt, że nie będzie mógł uczestniczyć w modlitwie bezpośrednio. Wówczas pojawił się pomysł, aby zrobić telewizyjną transmisję i połączenie między Koloseum, a prywatną kaplicą papieża. 

Zmarł ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski - sumienie polskiego Kościoła

Ks. Tadeusz Isakowicz Zaleski (1956 - 2013)
Fot. Jarosław Roland Kruk / Wikipedia,
lic: CC-BY-SA-3.0

 W wieku 67 zmarł ksiądz Tadeusz Isakowicz-Zaleski, prezes Fundacji im. Brata Alberta, duszpasterz osób niepełnosprawnych, opozycjonista w czasach PRL, wolnościowiec, gorący orędownik uczciwych rozliczeń w Kościele katolickim. Od wielu lat walczył o należyte upamiętnienie ofiar ludobójstwa Polaków dokonanego przez OUN-UPA na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej.

„Z ogromnym bólem i głębokim żalem informujemy, że dzisiaj o 8:00 rano w szpitalu w Chrzanowie zmarł po ciężkiej chorobie nasz ukochany Przyjaciel i członek honorowy Stowarzyszenia »Wspólnota i Pamięć« ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski. Wieczny odpoczynek racz mu dać, Panie…” – poinformowało Stowarzyszenie „Wspólnota i Pamięć”.

„Wróg urojony” – lewica nie musi być antykościelna

 ...za chwilę niemalże wszyscy z nas zasiądą
 do wigilijnego stołu...

Niedawno pewien prawicowy poseł przy pomocy gaśnicy zrealizował postulat świeckiego państwa. Zakłócenie odbywającej się w Sejmie religijnej uroczystości wyznania mojżeszowego wywołało szczególne oburzenie parlamentarnej formacji zwanej „lewicą”, która domagała się odwołania z prezydium sejmu przedstawiciela formacji do której ów poseł należy.

Sprawa jest o tyle zaskakująca, że przecież właśnie tak zwana „lewica” z dumą przypisuje sobie postulat „świeckiego państwa” a jej przedstawicielka zakłócała katolicką uroczystość religijną odbywająca się w kościele. Warto w tym miejscu zastanowić się, jak może wyglądać alternatywne i racjonalne podejście do religii i kościoła autentycznej lewicy.

Jak się “narodziło” święto Bożego Narodzenia

Bazylika Narodzenia w Betlejem
Fot. s. Amata J.Nowaszewska

 Czy Boże Narodzenie było zawsze ważne i jak je przedstawiano w pismach i sztuce w początkach chrześcijaństwa opowiada ks. Waldemar Turek, filolog i patrolog, kierownik Sekcji Łacińskiej Sekretariatu Stanu Stolicy Apostolskiej.

Boże Narodzenie w Betlejem obchodzono uroczyście prawdopodobnie trzy lata po Soborze Nicejskim (325 rok). A przedtem?

ŚWIĘTO NA MARGINESIE

Uczniowie Chrystusa celebrowali w tamtym okresie, poza niedzielą, przede wszystkim Wielkanoc i święta bezpośrednio z nią związane. Wynikało to z tradycji apostolskich, a te koncentrowały się na zasadniczym dla chrześcijaństwa wydarzeniu zmartwychwstania Jezusa i zesłania Ducha Świętego. Apostołowie i ich następcy głosili z mocą prawdę, że Chrystus zwyciężył śmierć, że trzeba przyjąć chrzest i żyć zgodnie z Jego nauką, aby móc kiedyś zmartwychwstać i z Nim na wieki królować.

Kard. Hlond, ojciec duchowny narodu odrodzonego i zniewolonego

Reprodukcja litograficzna (Księgarnia Świętego
 Wojciecha, Poznań) portretu kardynała Augusta
 Hlonda, wykonanego przez Efrema Marię
 z Kcyni (Stansiława Klawittera). Około roku 1935.
Rys. Wikimedia commons

 W 2023 r. obchodzimy 75 rocznicę śmierci kard. Augusta Hlonda, prymasa Polski, który po zaborach m.in. zreorganizował kościelne struktury w II RP oraz powołał Towarzystwo Chrystusowe opiekujące się Polonią. W czasie II wojny światowej zabiegał o polski interes narodowy, a po niej konsekwentnie walczył z komunistyczną laicyzacją społeczeństwa.

Czcigodny Sługa Boży August Hlond urodził się 5 lipca 1881 r. na pograniczu Brzęczkowic i Mysłowic. Od szóstego roku życia uczęszczał do szkoły ludowej w Brzezince. Do Towarzystwa św. Franciszka Salezego (salezjanów) wstąpił 13 października 1896 r. W latach 1900-1909 był wychowawcą, nauczycielem oraz redaktorem „Wiadomości Salezjańskich”. Pracował kolejno w Oświęcimiu, Krakowie, we Lwowie i  Przemyślu, gdzie założył nową placówkę salezjańską. W 1909 r. został dyrektorem salezjańskiego zakładu wychowawczego w Wiedniu, a po dziesięciu latach gorliwej pracy był już inspektorem rozległej prowincji salezjańskiej, obejmującej Austrię, Węgry i południowe Niemcy.

Historia Polskiego Ośrodka w Marayong. Historia miłości i służby

- Malutki domek stał wśród 26 akrów płaskiego pola zarośniętego trawą...  Kilka starych rozpadających się szop i kurniki stanowiły całe gospodarstwo - Tak wspomina s. Joanna, jedna z pierwszych sióstr Zgromadzena Najświętszej Rodziny z Nazaretu, która zamieszkała w Marayong w dalekiej zachodniej dzielnicy metropolii sydnejskiej  w 1954 roku. Od tego czasu rozpoczął się rozwój polskiego ośrodka katolickiego: najpierw sierociniec (Dom Dziecka), potem szkoła podstawowa i  średnia aż wreszcie  budowa o wyjątkowej architekturze kościoła polskiego. Później powstał Dom Emeryta a następnie całe osiedle domków  dla seniorów. W końcu Ośrodek Opieki – Holy Family Aged Care Services. 

O historii dzialalności sióstr nazaretanek i  polskiego ośrodka katolickiego w Marayong pisze Izabela Gendera-Bres z Holy Family Services. 

Wraz z masowym napływem Polaków do Australii, w końcu lat 40-tych i na początku 50-tych XX w., zaistniała wyraźna potrzeba powstania polskiego ośrodka, który zapewniłby opiekę nad dziećmi podczas pracy rodziców. Pojawił się również problem opieki nad sierotami. Potrzeby te rozumiał doskonale ówczesny kapłan Polonii Sydney, ks. Franciszek Arciszewski CM, który przez istniejącą już Komisję Oświatową zaczął propagować ideę powstania Polskiego Domu Dziecka. Powołany został Komitet Budowy Domu Dziecka, któremu przewodniczył ks. Wojciech Sojka. Na lata 1952 i 1953 przypada gorączkowy okres pracy Komitetu nad zebraniem funduszy. Ze względów finansowych wybrano miejsce na peryferiach Sydney – Marayong, gdzie ceny gruntów były w tym czasie przystępniejsze.

Papież Franciszek: Nie możemy przyzwyczajać się do wojny

Papież podczas wywiadu dla Rai 

Wojny, Ukraina, Izrael, Palestyna, antysemityzm, Synod, kobiety w Kościele, celibat, nadużycia w Kościele i poza nim, COP28 - to tematy najnowszego wywiadu Papieża Franciszka. Dzięki uprzejmości ks. Pawla Rytera-Adrianika , szefa Polskiej sekcji radia Watykańskiego publikujemy informację o treści wywiadu za Vatican News.

Światowy konflikt jest możliwy, nie możemy przyzwyczajać się do wojny, problemem jest przemysł zbrojeniowy – podkreśla Papież Franciszek w rozmowie z dyrektorem dziennika Tg1 Gianmarco Chiocci. Dodaje, że uda się do Dubaju w dniach 1-3 grudnia na COP28. Pozytywnie ocenia Synod oraz kwestię dania więcej miejsca dla kobiet, ale bez wyświęcania ich. Nie sądzę, „aby pomogło” zniesienie celibatu” – mówi Ojciec Święty.

Izrael i Gaza

O tym, co dzieje się na Bliskim Wschodzie, Papież powiedział: „Każda wojna jest porażką. Wojna niczego nie rozwiązuje. Niczego”. Franciszek podkreślił, że wszystko zdobywa się pokojem, dialogiem. Mówił o tych, którzy weszli do kibuców, wzięli zakładników, zabijali. A potem reakcja ze strony Izraela w kwestii zakładników. „Na wojnie jeden policzek prowokuje drugi. Jeden mocny, drugi mocniejszy i tak to się toczy. Wojna jest porażką. Odczuwałem to jako jeszcze jedną porażkę. Dwa narody muszą żyć razem. Z tym mądrym rozwiązaniem: dwa narody, dwa państwa. Porozumienie z Oslo: dwa państwa z dobrze określonymi granicami i Jerozolima o specjalnym statusie”. 

Światowy Kongres Rodzin Polskich i Polonijnych w Gdańsku

Biskup polonijny Piotr Turzyński

 500 uczestników z 28 krajów świata zgromadzilo się na Światowym Kongresie Rodzin Polskich i Polonijnych w Gdańsku.  Spotkanie w Gdańsku było bardzo wartościowe. Prelegenci pokazali, że warto czynić dobro dla swojej rodziny i innych. Rodzina i małżeństwo to wielkie wartości, których nie można zagubić, ale trzeba z troską pielęgnować – powiedział Family News Service delegat Konferencji Episkopatu Polski ds. Duszpasterstwa Emigracji Polskiej bp Piotr Turzyński, jeden z prelegentów VI Światowego Kongresu Rodzin Polskich i Polonijnych. Wydarzenie odbyło się w Gdańsku w dniach 15-17 września.

Bp Turzyński przypomniał, że tegorocznym hasłem Kongresu były słowa: „Zainwestuj w małżeństwo, zainwestuj w rodzinę”. „Zainwestuj, to znaczy zadbaj o dobro swojej relacji z małżonką, z mężem, dziećmi, starszym pokoleniem” – wyjaśnił duchowny i podkreślił, że treści prezentowane podczas wydarzenia mogą być pomocnymi do tego narzędziami. „Było sześć sesji, wśród których znalazły się kwestie dotyczące dbania o wzajemne relacje, wychowanie dzieci, pomoc w kryzysach. Staraliśmy się pokazać wielką rozpiętość zagadnień związanych z rodziną. Wielkim zainteresowaniem cieszyły się warsztaty prowadzone przez specjalistów” – wyliczył delegat KEP.

Papież jedzie do Mongolii

Mongolscy katolicy przed kościołem w kształcie
jurty. Fot. @VaticanNewsPL

Polski misjonarz z Mongolii: wizyta Papieża jest dla nas potwierdzeniem dobrej drogi.

Rośnie liczba katolików, rośnie liczba ochrzczonych ludzi, którzy uczęszczają na Mszę św., kulminacją tego jest przyjazd Ojca Świętego Franciszka. Dla nas misjonarzy to potwierdzenie dobrej drogi – mówi Radiu Watykańskiemu i serwisowi Vatican News brat Krzysztof Gniazdowski, salezjanin z Ułan Bator.

Papież przyleci do Mongolii 31 sierpnia i będzie tam przez pięć dni. Kraj ten graniczy z Rosją i Chinami, żyje tam 3,3 mln osób, z tego ok. 1500 katolików, większość stanowią buddyści. Hasłem wizyty Franciszka jest „Wspólna nadzieja”.

Boże Ciało w Marayong. Fotoreportaż Henryka Iglińskiego

W niedzielę,  11 czerwca Polonia sydnejska  tradycyjnie uczestniczyła w uroczystości Bożego Ciała  na terenie polskiego ośrodka katolickiego w Marayong. 

Uroczystość Najświętrzego Ciała i Krwi Chrystusa potocznie nazywana Bożym Ciałem ( łac. Corpus Christi) to  uroczystość liturgiczna w Kościele katolickim dla uczczenia Jezusa Chrystusa w Najświętszym Sakramencie.  Obchodzona jest w czwartek po oktawie Zesłania Ducha Świętego, a we Włoszech a także m.in.  w Australii w niedzielę po uroczystości Trójcy Świętej.  Po raz pierwszy uroczystość obchodzona była w Leodium (Liège) w 1246, a w 1317 ustanowiona została  jako święto dla całego Kościoła zachodniego. Zewnętrzną formę święta stanowią uliczne procesje prowadzone do 4 ołtarzy. 

Jak chrześcijanie w pierwszych wiekach świętowali Wielkanoc?

O tym, jak Wielkanoc była przeżywana w pierwszych wiekach rodzącego się Kościoła, aby lepiej zrozumieć jej znaczenie dla chrześcijan, opowiada o. prof. Bazyli Degórski OSPPE, patrolog Papieskiego Uniwersytetu św. Tomasza z Akwinu i Instytutu Duchowości „Teresianum” w Rzymie.

W pierwszych wiekach obchody Wielkanocy skupiały się w całości na Wigilii Paschalnej. „Najstarsze świadectwo znajduje się w tzw. ‘Liście Apostołów’ z połowy II wieku” – mówi Family News Service o. prof. Bazyli Degórski. Dodaje, że dokument przedstawia uczniów obchodzących Wielkanoc podczas „nocy czuwania”, na pamiątkę śmierci Pana, którego uważa się za zmartwychwstałego i żyjącego. „List mówi, że o porze piania koguta czuwanie ma się zakończyć agapē, czyli Eucharystią, którą należy sprawować aż do ostatecznego przyjścia Pana” – wyjaśnia patrolog.