POLSKA ŚWIATU: Mieczysław Bekker

Prof. Mieczysław Bekker z prototypami
pojazdów gąsienicowych. Fot. Polska Światu

Dziś, w dzień jego urodzin o Polaku, ktory wysłał samochod na Księżyc.  25 maja 1905 roku we wsi Strzyżów na Lubelszczyźnie urodził się Mieczysław Bekker - inżynier i naukowiec, autor zrealizowanego w 1971 roku projektu łazika księżycowego.

Szósty odcinek o ludziach, których wielkość wyznaczają ich osiągnięcia, o osiągnięciach, które nie znają granic, o sławie, o którą nikt nie zabiegał i o tym, dlaczego warto powiedzieć „Ja też jestem z Polski”. 

Cykl biograficzny dzięki współpracy z portalem "Polska Światu". 

PROF. MIECZYSŁAW BEKKER

Ur. 25.05.1905 r. w Strzyżowie – zm. 08.01.1989 r. w Santa Barbara.

Lata szkolne Mieczysław Bekker spędził w Koninie, gdzie w 1924 roku zdał maturę w humanistycznym Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki. Co ciekawe, już wtedy dał się poznać jako umysł ścisły, swoje matematyczne zdolności szlifował podobno na drewnianej bramie na podwórku, która służyć mu miała za tablicę.

Studiował na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej, odbywał praktyki w fabryce Renault koło Paryża. Najpierw pracował w Wojskowym Instytucie Badań Inżynierii, później w Dowództwie Broni Pancernych jako konstruktor. Wykładał na warszawskich uczelniach technicznych. Opracował i prowadził wykłady z współpracy koła lub gąsienicy z mało zwięzłym podłożem. Dokonania Bekkera w tej materii 30 lat później dały podstawy do stworzenia nowej dziedziny mechaniki – terramechaniki. Jednocześnie pracował nad pojazdami przeznaczonymi na potrzeby Wojska Polskiego. Modernizowana w tym czasie armia, szykująca się na kolejne wojenne niepokoje, bardzo potrzebowała nowoczesnej myśli technicznej. Bekker był m.in. członkiem zespołu, który opracował projekty wojskowych samochodów: Polski Fiat 508 „Łazik”, Polski Fiat 508/518 oraz Polski Fiat 518.

W trakcie II wojny światowej początkowo brał udział w walkach na froncie, następnie przedostał się do Francji, gdzie rozpoczął pracę w Wydziale Czołgów Ministerstwa Uzbrojenia. Otrzymal propozycję przejścia do Biura Badań Broni Pancernej w Ottawie. W latach 1943-1956 służył w kanadyjskiej armii. Niedługo później objął stanowisko dyrektora Instytutu Badań General Motors. 

Kiedy w roku 1961 NASA zorganizowała konkurs na projekt pojazdu poruszającego się po Księżycu w ramach programu Apollo, Mieczysław Bekker podjął się zadania skonstruowania maszyny. W roku 1969 NASA ogłosiła zwycięzcę: pojazd polskiego konstruktora - Lunar Roving Vehicle.

To, na czym profesor Bekker znał się świetnie, czyli dostosowanie kół pojazdu do rodzaju podłoża, było clou do zbudowania odpowiedniej na księżycowe warunki maszyny. I to właśnie przygotowanie odpowiednich kół LVR nastręczało najwięcej kłopotów konstruktorom. Klasyczne opony nie sprawdziłyby się na podłożu pokrytym księżycowym pyłem. Konstruktorzy musieli także wziąć pod uwagę trudne ukształtowanie terenu. Problemem była też temperatura (a w zasadzie jej wahania) panująca na Srebrnym Globie: od +200 do -130 stopni Celsjusza.

Profesor postanowił więc, że koła pojazdu będą wykonane ze splecionego w siatkę materiału (używanego do produkcji strun fortepianowych), do którego zostały przymocowane tytanowe blaszki. Każde koło Lunar Roving Vehicle napędzał osobny silnik: pojedyncza jednostka generowała moc ok. 0,25 KM. Ze względu na ograniczenia wagi konstrukcji akumulatory zamontowane na pokładzie pozwalały na zasięg maksymalnie 92 km.

Pojazd Bekkera ważył niespełna 200 kg (a biorąc pod uwagę grawitację na Księżycu, jeszcze mniej), mógł składać się na pół i udźwignąć dwóch astronautów oraz próbki, które ze sobą wieźli.

David Scott przy LRV Bekkera podczas wyprawyApollo 15 (1 sierpnia 1971), fot. NASA, Wikipedia/dp

Wehikuł po raz pierwszy stanął na Księżycu 30 lipca 1971 roku. Powstaly 3 modele, każdy z nich jeździ po powierzchni Księżyca i znajduje się tam do dziś. Czwarty egzemplarz nie opuścil Ziemi ze względu na przerwanie programu lotów.

Jaki był wkład absolwenta Politechniki Warszawskiej  w rozwój technologii kosmicznych? Mówi się, że nawet 90% informacji, które udało się zebrać podczas lotów załogowych na Księżyc zawdzięczamy mobilności, którą zapewnił astronautom pojazd LRV Bekkera.

Prof. Bekker pozostawił po sobie liczne prace naukowe. Był autorem trzech fundamentalnych prac w dziedzinie teorii pojazdów terenowych: „Theory of land locomotion” (1956), „Off-the-road locomotion” (1960) i „Introduction to terrain vehicle” (1969), w których przedstawił nowoczesną teorię ruchu pojazdów terenowych.

Naukowe osiągnięcia Mieczysława Bekkera znalazły odzwierciedlenie w licznych nagrodach i doktoratach honoris causa w Monachium, Ottawie i Boloni. 

Mieczysław Bekker zmarł w Santa Barbara w Kalifornii 8 stycznia 1989 roku w wieku 84 lat.

na podst. Polska Światu

Korzystano z: mlodytechnik.pl, pl.wikipedia.org, pw.edu.pl