Pożegnanie legendy polskiego kolarstwa - Ryszarda Szurkowskiego

Ryszard Szurkowski  (1946 - 2021) Fot. Wikipedia

W wieku 75 lat po długiej walce o powrót do sprawności 1 lutego w Radomiu zmarł najbardziej utytułowany polski kolarz – Ryszard Szurkowski . Jego sukcesami w słynnym Wyścigu Pokoju żyła cała Polska.  Od 2018 roku, gdy doznał poważnych obrażeń w wypadku, Szurkowski był przykuty do wózka inwalidzkiego. Trzykrotny mistrz świata  i dwukrotny wicemistrz olimpijski i czterokrotny zwycięzca Wyścigu Pokoju nie poddał się do samego końca i przechodził żmudny proces rehabilitacji.

 Uroczystości pogrzebowe Legendy polskiego kolarstwa rozpoczęły się wczoraj mszą świętą w jego intencji, która została odprawiona w świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie. Ryszard Szurkowski pochowany będzie w Wierzchowicach.

Śmierć Ryszarda Szurkowskiego napełniła smutkiem polską sportową społeczność. Był  on nie tylko sportowcem, ale również człowiekiem wielkiego formatu.

- Będzie nam brakowało Ryszarda, ale zostaną po nim fantastyczne wspomnienia. Pamiętamy jego Wyścigi Pokoju, mistrzostwa świata, igrzyska olimpijskie. Bardzo wielu młodych chłopców zostało dzięki niemu kolarzami, w tym ja. (…) Ryszard Szurkowski był wzorem do naśladowania, również po zakończeniu kariery. (…) Będzie żył w naszej pamięci, zapisał się w niej jako ktoś wyjątkowy – powiedział w rozmowie z Polskim Radiem organizator Tour de Pologne Czesław Lang.

Samouk i naturalny talent kolarski. W zawodach kolarskich startował od 1963, początkowo jako niezrzeszony amator. Swoją karierę rozpoczął w Radomiu, pod okiem trenera kolarzy Radomiaka Radom. Zauważony przez trenera kadry narodowej szosowców Henryka Łasaka oraz lekarza reprezentacji Zbigniewa Rusina został ostatecznie kolarzem szosowym, będąc od 1969 członkiem kadry narodowej, kiedy to po raz pierwszy wystartował w Wyścigu Pokoju i od razu stanął na drugim miejscu podium. Kolejne lata to pasmo wielu osiągnięć, dzięki którym Ryszard Szurkowski zyskał miano najlepszego kolarza-amatora na świecie.

Czterokrotnie (w latach 1970, 1971, 1973 i 1975) wywalczył pierwsze miejsce w Wyścigu Pokoju. W sumie w tych zawodach przejechał 89 etapów (z czego 52 w koszulce lidera), wygrał 13 etapów, a 9 razy był drugi oraz 9 razy trzeci.

Znany dziennikarz sportowy Bohdan Tomaszewski tak opisał w jednej z publikacji jego pierwsze zwycięstwo etapowe w Wyścigu Pokoju 13 maja 1969, w Łodzi:

Po raz pierwszy zetknąłem się z nim przy mikrofonie w 1969 roku na mecie w Łodzi, kiedy po raz pierwszy jechał w Wyścigu i po raz pierwszy wygrał etap. Stał koło rozstawionych stołów na skraju boiska i pokrzepiał się herbatą. Sięgnął po parówki i znów popił herbatą. Był uśmiechnięty, zamorusany i prawie nie zmęczony. Z trudem przecisnąłem się do niego. Serdeczne słowa gratulacji rzucane w pośpiechu, ścisku i gwarze podnieconych głosów. Spojrzał na reportera wesoło.

– Kolarstwo to czar! – powiedział i lekko trącił w przednie koło swojego roweru, aż zakręciło się i rozbłysło srebrzystą smugą.

Na igrzyskach olimpijskich w Monachium w 1972 (wspólnie z Edwardem Barcikiem, Lucjanem Lisem i Stanisławem Szozdą) i rozgrywanych cztery lata później igrzyskach w Montrealu (wspólnie z Tadeuszem Mytnikiem, Mieczysławem Nowickim i Stanisławem Szozdą) zdobywał srebrne medale w drużynowej jeździe na czas. Polski zespół dwukrotnie przegrał wtedy złoty medal z zespołem ZSRR.

W 1973 zdobył na mistrzostwach świata w Barcelonie złoty medal w wyścigu ze startu wspólnego amatorów oraz drużynowej jeździe na czas (wspólnie z Tadeuszem Mytnikiem, Lucjanem Lisem i Stanisławem Szozdą). Dziennikarz sportowy Maciej Biega w publikacji pt. „Tęczowe koszulki” tak opisał jego zwycięstwo w wyścigu ze startu wspólnego:

Przez kilkanaście kilometrów dwaj Polacy, Francuz i Duńczyk pracowali wspólnie. Było ich czterech. (...) Szozda prowadzi mocno. Szurkowski na ostatniej pozycji, kilka metrów straty, jakby był u kresu sił. Francuz nie chce wyręczyć Szozdy w prowadzeniu. Kiedy Polak zjeżdża na prawą stronę szosy, chce oddać czołową pozycję, tamten robi to samo. Szozda ogląda się do tyłu. Widzi w tym momencie jak Ryszard wspina się na pedały i rusza naprzód. A więc nareszcie. Staszek puszcza oko do kolegi, ale tamten nie widzi już tego pozdrowienia. Osiągnął największa szybkość. Kamerzysta był tak zaskoczony tym sprintem, że przez chwilę Szurkowski zniknął nagle z ekranów telewizora. Manewr Szurkowskiego był właściwie absolutnie wzorowy. Cała sztuka samotnej ucieczki polega na tym, aby zmylić czujność rywali, zdobyć nad nimi kilkadziesiąt metrów przewagi i zmusić ich do samotnego wysiłku podczas pogoni. (...) Ryszard Szurkowski zaatakował 1300 metrów przed metą. Wkrótce potem Polak jechał sam jako pewny mistrz świata. Wygrywał w imponującym stylu, który najbardziej podziwiają obserwatorzy. Ostatnie 50 metrów było już nie wysiłkiem, ale jazdą triumfalną. Podniesione do góry ręce, uśmiech radości. Mistrz świata pozdrawiał widzów jeszcze przed minięciem linii mety.

 Dwukrotnie wygrał plebiscyt „Przeglądu Sportowego” na najlepszego sportowca Polski (1971 i 1973), raz był drugi (1970), za Teresą Sukniewicz, raz szósty (1975), raz dziesiąty (1969) i raz czternasty (1974). W 1970 został laureatem nagrody Fair Play przyznawanej przez UNESCO, za dżentelmeńskie oddanie własnego roweru rezerwowego Zygmuntowi Hanusikowi podczas mistrzostw Polski ze startu wspólnego, co pozwoliło mu zdobyć tytuł mistrza Polski (Ryszard Szurkowski zajął w tym wyścigu 5. miejsce)[5]. Drugi w Plebiscycie na Najlepszego Sportowca Polski XX wieku (za Ireną Szewińską). W 1974 otrzymał wraz z kolegami z drużyny (Mytnikiem, Lisem i Szozdą) nagrodę przyznawaną corocznie przez Ministra Spraw Zagranicznych (za 1973 rok) dla sportowca lub zespołu, który swoją postawą najbardziej rozsławił imię Polski za granicą[29]. Dziewięciokrotnie został zwycięzcą corocznego plebiscytu „Przeglądu Sportowego” i Polskiego Związku Kolarskiego na najlepszego polskiego kolarza sezonu w latach (1969–1973 oraz 1975–1978)[1].

Zwyciężał także w zagranicznych wyścigach, m.in.: Circuit de la Sarthe (1969), Wielka Nagroda Annaby (1971), Dookoła Bułgarii (1971), Dookoła Szkocji (1972), Tour du Limousin (1974), Dookoła Dolnej Austrii (1977) czy Dookoła Egiptu (1979).

Startował również w wyścigach z kolarzami zawodowymi. Mimo składanych propozycji przedstawicieli grup zawodowych (m.in. belgijskiej Molteni), przy sprzeciwie Polskiego Związku Kolarskiego, nigdy nie został profesjonalistą, reprezentując do końca swojej kariery biało-czerwone barwy narodowe.

Po zakończeniu czynnej kariery kolarskiej uczestniczył w wielu wyścigach organizowanych m.in. dla tzw. weteranów. 10 czerwca 2018 w Kolonii podczas jednego z takich wyścigów miał groźny wypadek, po którym został przewieziony do szpitala, przechodząc następnie kilka operacji. Została zorganizowana zbiórka pieniędzy przez „Stowarzyszenie Lions Club Poznań 1990” potrzebnych na jego rehabilitację.

W latach 1985–1989 był posłem na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z listy krajowej (jako bezpartyjny).

Zmarł 1 lutego 2021 po kilku dniach pobytu w radomskim szpitalu na skutek choroby nowotworowej, przechodząc wcześniej zapalenie płuc.

W 1972 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, w 1976 Krzyżem Oficerskim, w 1986 Krzyżem Komandorskim, w 1999 Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą, a w 2021 pośmiertnie Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. Był również siedmiokrotnie odznaczany złotym medalem „Za Wybitne Osiągnięcia Sportowe”.

W Nałęczowie znajduje się pomnik z brązu, w postaci starodawnego roweru. Po obu jego stronach na chodniku widnieją płytki pamiątkowe z podpisami najwybitniejszych polskich gwiazd kolarstwa, w tym m.in. Ryszarda Szurkowskiego. W Alei Gwiazd Sportu w Dziwnowie w 2002, jako jeden z pierwszych osobiście odsłonił tablicę z repliką swojego medalu olimpijskiego. W tymże roku (III edycja) odsłonięto tablicę z jego gwiazdą w Alei Gwiazd Sportu we Władysławowie. Ponadto tablica pamiątkowa jemu poświęcona znajduje się również na chodniku w Galerii Sław Kolarstwa Polskiego na Starówce w Kowarach.

na podst. PolskieRadio24, Wikipedia

* * *

RYSZARD SZURKOWSKI - WYŚCIG PRZEZ ŻYCIE. DOKUMENT O WIELKIM MISTRZU

TVP Sport -YT: