Polska Światu: Ignacy Jan Paderewski

Ignacy Jan Paderewski . Fot. Public domain

Jednym z Ojców naszej niepodległości był Ignacy Jan Paderewski - wybitny pianista, kompozytor, mąż stanu, premier. Dziś mija 160 rocznica jego urodzin.  Trzeci odcinek o ludziach, których wielkość wyznaczają ich osiągnięcia, o osiągnięciach, które nie znają granic, o sławie, o którą nikt nie zabiegał i o tym, dlaczego warto powiedzieć „Ja też jestem z Polski”. 

Cykl biograficzny dzięki współpracy z portalem Polska Światu. 

IGNACY PADEREWSKI

Polski pianista, kompozytor, filantrop, działacz polityczny, dyplomata, premier rządu. Doktor honoris causa wielu światowych uniwersytetów, poliglota.

Ur. 18.11.1860 r. w Kuryłówce – zm. 29.06.1941 r. w Nowym Jorku.

Warszawa

Przychodzi na świat w rodzinie zubożałej szlachty bez ziemi. Matka wkrótce po porodzie umiera. Ojciec trzy lata później trafia do więzienia za udział w powstaniu styczniowym. Ignacego adoptuje ciotka. Od najmłodszych lat chłopiec interesuje się muzyką, jako dwunastolatek zostaje przyjęty do warszawskiego konserwatorium muzycznego.

Żeni się z koleżanką z konserwatorium – Antoniną Korsakówną. Po roku na świat przychodzi dziecko. Niestety, żona umiera w wyniku komplikacji poporodowych, a dziecko jest ciężko upośledzone.

Paderewski pozostawia syna pod opieką przyjaciół i wyjeżdża do Berlina, aby doskonalić swój warsztat muzyczny.

Europa

Kariera młodego muzyka nabiera rozpędu dzięki przypadkowemu spotkaniu z Heleną Modrzejewską. Modrzejewska, zachwycona jego twórczością, organizuje zbiórkę funduszy na wysłanie go do najlepszego wiedeńskiego nauczyciela fortepianu, Teodora Leszetyckiego.

W 1987 roku, po trzech latach nauki, debiutuje w Wiedniu. Muzyka Paderewskiego reprezentuje styl późnoromantyczny, sam sięga często do utworów czołowych romantyków: Chopina i Liszta, grywa też Bacha i Beethovena.

Na przełomie lat 80. i 90. XIX wieku odbywa trasę koncertową po Francji i Anglii, gdzie zachwyca publiczność, a z czasem także krytyków.

Stany Zjednoczone

W 1891 roku wyjeżdża na trasę do Stanów Zjednoczonych. Ta okazuje się ogromnym sukcesem – w późniejszych latach koncertuje tu jeszcze ponad trzydziestokrotnie. W tym czasie wiąże się z Heleną Rosen (później Paderewską), polską działaczką społeczną, późniejszą szefową pierwszego Polskiego Czerwonego Krzyża. Stany Zjednoczone przemierza pociągiem, w prywatnym wagonie, w którym… ćwiczy i komponuje. Na każdej stacji witany jest przez oficjalne delegacje i tłumy fanów. Ważną częścią amerykańskiego sukcesu Paderewskiego jest jego podejście do słuchaczy: po koncertach potrafi bisować godzinami, bierze udział w lokalnych imprezach charytatywnych, dając darmowe koncerty. W 1902 roku, podczas drugiej amerykańskiej trasy koncertowej, jednego wieczoru premierę w Metropolitan Opera ma opera Paderewskiego „Manru”, a w tym samym czasie w Carnegie Hall on sam gra koncert. „Manru” do dziś pozostaje jedyną operą jakiegokolwiek polskiego kompozytora wystawioną w Metropolitan Opera.

Po amerykańskim sukcesie Ignacy Paderewski rozpoczyna koncerty na całym świecie, m.in. w Australii, Afryce i Ameryce Południowej. Z czasem staje się pionierem i mistrzem recitalu solowego jako formy występu – jest pierwszym artystą występującym solowo w Carnegie Hall.

Działalność polityczna

Od 1910 roku angażuje się politycznie. Przez lata działa charytatywnie, wpłacając ogromne sumy na rzecz m.in.. polskich sierot i ofiar represji politycznych, na rozwój młodych muzyków, zasiłki dla bezrobotnych, pomoc dla weteranów. Sponsoruje też kliniki rehabilitacji, oddziały położnicze czy budowę pomników. Okazuje się doskonałym mówcą porywającym tłumy – płomiennego przemówienia, które wygłasza przy odsłonięciu ufundowanego przez siebie Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie, słucha ponad 150 tysięcy zgromadzonych.

Po wybuchu I wojny światowej wstrzymuje karierę muzyczną, aby w pełni poświęcić się polityce. Jest amerykańskim reprezentantem Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu, delegatem Polski na konferencję pokojową w Wersalu, a następnie sygnatariuszem Traktatu Wersalskiego, a w końcu premierem. Jeszcze po ustąpieniu ze stanowiska premiera działa jako dyplomata, będąc delegatem na międzynarodowych konferencjach i reprezentując Polskę w Lidze Narodów. Jako jedyny spośród wszystkich delegatów nie dostaje przydzielonego tłumacza, jako że biegle posługuje się siedmioma językami.

Od 1921 roku zamieszkuje w Szwajcarii i powraca do gry na fortepianie, a w 1923 roku gra pierwsze koncerty po przerwie.

Szwajcaria

W połowie lat 30. XX wieku, w obliczu rozwoju faszyzmu i nazizmu, Paderewski powraca do polityki. Jego dom staje się miejscem spotkań i wymiany myśli polskich działaczy politycznych na emigracji. W 1939 roku zostaje członkiem Rady Narodowej, będącej częścią polskiego rządu na uchodźstwie.

W 1941 roku, z okazji 50. rocznicy jego pierwszej amerykańskiej trasy koncertowej, amerykańskie miasta ustanawiają Tydzień Paderewskiego, podczas którego odbywa się 6 tysięcy koncertów w hołdzie artyście.

Kilka miesięcy później zapada na zdrowiu. Umiera 29 czerwca w Nowym Jorku. Jego pogrzeb w Katedrze Św. Patryka gromadzi 4,5 tysiąca osób wewnątrz i ponad 35 tysięcy na zewnątrz kościoła. Na mocy dekretu prezydenta Roosevelta zostaje pochowany na Cmentarzu Narodowym w Arlington. Jednak przedśmiertnym życzeniem Paderewskiego był pochówek w wolnej Polsce. Mając to na uwadze polskie władze w roku 1992 organizują przewiezienie szczątków Paderewskiego do kraju. Złożono je uroczyście w krypcie w Katedrze Św. Jana w Warszawie.

Przez lata Ignacy Paderewski gromadzi wiele odznaczeń, w tym Order Orła Białego, Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari, Wielką Wstęgę Orderu Odrodzenia Polski, saksoński Order Alberta, rumuński Order Korony, francuski Krzyż Wielki i Krzyż Oficerski Orderu Legii Honorowej, włoski Krzyż Komandorski Orderu Korony, hiszpański Krzyż Wielki Orderu Karola III, belgijską Wielką Wstęgę Orderu Leopolda oraz Krzyż Wielki Orderu Imperium Brytyjskiego. Ponadto posiada doktoraty honoris causa uniwersytetów: lwowskiego, Yale, Jagiellońskiego, Oksfordzkiego, Columbia, Południowej Kalifornii, Poznańskiego, w Glasgow, w Cambridge, Warszawskiego, Nowojorskiego i Lozańskiego.

Korzystano z: culture.pl, polskieradio.pl, britannica.com.

Polska Światu