Komisja senacka o Polonii: Finansowanie edukacji polonijnej

Komisja Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą
(fot. Łukasz Kamiński, Kancelaria Senatu)

Jak informuje Centrum Informacyjne Senatu, 24 listopada br. Komisja Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą zapoznała się z informacjami:  Ministerstwa Edukacji Narodowej o realizacji programów i dofinansowania zadań polonijnych w 2020 r. oraz Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” na temat działalności w zakresie wspierania Polonii i Polaków za granicą w 2019 i 2020 r.

 

Z informacji przedstawionej przez wiceministra edukacji narodowej Dariusza Piontkowskiego wynika, że główny obszar działania resortu w ramach zadań polonijnych obejmuje kształcenie dzieci obywateli polskich mieszkających za granicą. Szkoły polskie przy przedstawicielstwach dyplomatycznych, konsularnych, wojskowych poza granicami RP należą do struktury Ośrodka Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą (ORPEG). 

W 2020 r. funkcjonowało ich 68 w 36 krajach na 4 kontynentach, realizują program uzupełniający (język polski i wiedza o Polsce). Pracowało w nich ponad 540 nauczycieli, uczących 17 tys. uczniów. 1 września 2020 r., w odpowiedzi na potrzeby polonijne, uruchomiona została szkoła polska przy Ambasadzie RP w Reykjaviku. Funkcjonują ponadto Zespół Szkół w Atenach, prowadzący dodatkowo nauczanie ramowe, a także 4 sekcje polskie w szkołach międzynarodowych we Francji. W liceach ogólnokształcących i szkołach podstawowych, będących w strukturze ORPEG, dzięki edukacji na odległość obowiązek szkolny realizuje ponad 300 tys. uczniów w polskim systemie oświaty i ponad 1 tys. w systemach innych krajów. Jak podkreślił wiceminister, ten sposób nauczania sprawdza się w wypadku dużego rozproszenia uczniów za granicą, a w obecnej sytuacji epidemicznej okazuje się jedynym możliwym do zastosowania.

 

W ramach zadań polonijnych Ministerstwo Edukacji Narodowej zajmuje się również delegowaniem do szkół w Unii Europejskiej nauczycieli, którzy zajmują się edukacją dzieci polskich urzędników unijnych. W 2020 r. skierowano tam 40 nauczycieli, 22 do sekcji polskiej w Brukseli i 15 ‒ w Luksemburgu. Łącznie uczy się tam ponad 750 uczniów. Z kolei do 4 sekcji polskich w szkołach międzynarodowych we Francji oddelegowano 200 nauczycieli, zajmują się tam edukacją ok. 500 uczniów.

Ministerstwo Edukacji Narodowej wspomaga także nauczanie języka polskiego i wiedzy o Polsce w środowiskach polonijnych. Organizuje m.in. kursy doskonalenia zawodowego i warsztaty dla nauczycieli uczących w języku polskim. W 2020 r. wzięło w nich udział ponad 3 tys. osób, w dużej mierze on-line, co pozwoliło skorzystać z nich większej liczbie chętnych.

Za pośrednictwem Ośrodka Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą resort edukacji przekazuje również szkołom organizacji Polaków za granicą podręczniki i pomoce dydaktyczne. W tym roku wpłynęło 160 takich wniosków, łącznie zostanie przekazanych 60 tys. podręczników i pomoce dydaktycznych. Wiceminister edukacji narodowej poinformował również, że trwają prace nad opracowaniem podręcznika do języka polskiego dla Polonii w Ameryce Łacińskiej.

 

W trakcie dyskusji przewodniczący komisji senator Kazimierz Michał Ujazdowski pytał, jakie środki pozostały niewydatkowane z powodu pandemii. Jak wynika z danych resortu, nie wydano 2 mln zł przeznaczonych na szkolenia nauczycieli, a także 4,5 mln zł na wypoczynek letni dla dzieci polskiego pochodzenia, którego w tym roku ze względów epidemicznych w ogóle nie udało się zorganizować.

 

Omawiając działalność w zakresie wspierania Polonii i Polaków za granicą, dyrektor ds. programowych Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” Zenona Bańkowska poinformowała, że w 2019 r. 38 mln zł z budżetu stowarzyszenia, wynoszącego ok. 45 mln zł, pochodziło z dotacji Senatu. Znały się w nim też środki z resortów: edukacji narodowej (3 mln zł), sportu (35 tys. zł), kultury (152 tys. zł), spraw zagranicznych (28 tys. zł) i spraw wewnętrznych (5 mln zł). Środki te przeznaczano m.in. na wsparcie 120 ośrodków polonijnych na całym świecie, w tym m.in. na utrzymanie biur i działalność statutową, inwestycje i remonty szkół, domów polskich, na organizację wydarzeń sportowych, wsparcie społecznych szkół i przedszkoli, na pomoc charytatywną, a także dofinansowanie m.in. 36 redakcji mediów polonijnych.

Jak poinformowała dyrektor Zenona Bańkowska, Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” kontynuowało  działalność wspierającą środowiska polonijne, w 2020 r. dysponując budżetem w wysokości ponad 20,5 mln zł, w tym z Kancelarii Prezesa Rady Ministrów (14 mln zł), a także resortów: edukacji narodowej (900 tys. zł), spraw zagranicznych (4 mln 750 tys. zł) i sportu (755 tys. zł). W ramach tych środków m.in. realizowano 6 dużych projektów edukacyjnych (ok. 6 mln zł), wzmacniano działalność środowisk polonijnych (ok. 5mln zł), wspierano przedsięwzięcia kulturalne, z powodu pandemii głównie w sieci (ok. 2 mln zł) i media polonijne (ok. 876 tys. zł). Dofinansowanie przeznaczono też m.in. na szkolenia dla nauczycieli, kursy i pakiety edukacyjne zasilono kwotą (ok. 900 tys. zł)  8 projektów sportowych (ok. 755 tys. zł).

Wiceprzewodniczącego komisji senatora Wojciecha Ziemniaka interesowało, jakie są przyczyny nie przyznania środków organizacjom polonijnym, w których imieniu wnioski składało Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”. Senator Kazimierz Michał Ujazdowski zapowiedział kontumację dyskusji  w tej sprawie.

 

Centrum Informacyjne Senatu

* * * 

Dziś 26 listopada o godzinie 18:00 czasu polskiego (27.11 godz. 4 czasu sydnejskiego)  odbędzie się posiedzenie Komisji Łączności z Polakami za Granicą, na którym planowane jest przyjęcie dezyderatu (treść poniżej)  w sprawie wsparcia szkolnictwa polonijnego. Projekt dezyderatu został przygotowany przez Poseł na Sejm  - Joannę Fabisiak. 

Transmisję z posiedzenia można oglądać na stronie Sejmu RP:

http://sejm.pl/Sejm9.nsf/PlanPosKom.xsp

Dezyderat nr 1

Komisji Łączności z Polakami za Granicą

do Prezesa Rady Ministrów oraz do Ministra Edukacji Narodowej

w sprawie wsparcia szkolnictwa polonijnego

uchwalony na posiedzeniu w dniu listopada 2020 r.

Komisja Łączności z Polakami za Granicą po wysłuchaniu informacji Ministra Edukacji

Narodowej na temat bieżącej sytuacji szkolnictwa polonijnego oraz przeprowadzeniu dyskusji z

udziałem przedstawicieli szkół polonijnych, wyraża zaniepokojenie problemami dotykającymi

oświatę polską za granicą spowodowanymi stanem pandemii wywołanej wirusem SARS-COV-2.

Do najważniejszych z nich należą:

 Zamykanie polonijnych szkół społecznych, niewydolnych finansowo z powodu

obostrzeń i restrykcji epidemiologicznych .

 Drastyczny spadek liczebności uczniów w szkołach polskich każdego typu od

30% - nawet do 50%.

 Trudności finansowego utrzymaniu pomieszczeń szkolnych w związku z malejącą

liczbą uczniów.

 Dodatkowe, znaczne obciążenia finansowe wynikające z konieczności dezynfekcji

osobistej uczniów i pomieszczeń szkolnych.

 Trudność w utrzymaniu wykwalifikowanych nauczycieli, dla których brakuje

środków finansowych na wynagrodzenia.

Należy podkreślić, że do czasu wybuchu epidemii Covid - 19 do szkół przedmiotów ojczystych

w świecie uczestniczyło 10% dzieci i młodzieży pochodzenia polskiego. Odnotowywanym

obecnie spadkom należy pilnie przeciwdziałać, by zapobiec likwidacji wielu szkół i

dramatycznemu pomniejszeniu populacji uczniowskiej w szkołach przedmiotów ojczystych w

latach przyszłych.

W obliczu nadzwyczajnej sytuacji, z jaką zmagają się polonijne placówki oświatowe,

Komisja apeluje do Prezesa Rady Ministrów i Ministra Edukacji Narodowej, o podjęcie

następujących, skoordynowanych działań zapobiegających pogorszaniu się sytuacji szkolnictwa

polonijnego:

 Zwiększenie budżetu państwa na rok 2021 zaplanowanego w części Kancelaria

Prezesa Rady Ministrów oraz Ministerstwa Edukacji Narodowej o środki

finansowe niezbędne dla bieżącego wsparcia szkolnictwa polonijnego.

 Stworzenie „Tarczy Antykryzysowej dla Szkolnictwa Polonijnego” będącej

pakietem rozwiązań prawnych umożliwiających dodatkowe szybkie wsparcie dla

„szkół polskich” wszelkiego typu i placówek społecznych organizujących nauczanie

języka polskiego za granicą.

 Priorytetowe traktowanie działań w zakresie zapewnienia warunków do nauki języka

polskiego na Białorusi, ograniczanych przez bieżącą sytuacją polityczną w tym kraju

oraz stosunek jego władz do członków mniejszości polskiej na Białorusi.

 Skrócenie i uproszczenie wniosków i procedur o pomoc finansową.

Komisja Łączności z Polakami za Granicą apeluje o skoordynowane działania Kancelarii

Prezesa Rady Ministrów i Ministerstwa Edukacji Narodowej, które istotnie wesprą bieżącą

działalność szkolnictwa polonijnego, pomagając w przezwyciężeniu powstałych trudności

zagrażających dalszemu istnieniu tych szkół a tym samym przyczynią się do podtrzymania

poczucia tożsamości narodowej wśród Polonii i Polaków żyjących za granicą.

Przewodniczący Komisji