Wędrówki po Polsce: Międzyzdroje – letnia stolica Pomorza Zachodniego

Sezon letni w Międzyzdrojach dobiegł do końca. Wspaniała pogoda, wiele wydarzeń kulturalnych, koncertów i atrakcji dla dzieci pozwoliły turystom spędzić w tym kurorcie niezapomniane chwile. Program wydarzeń kulturalnych, organizowanych przez Międzynarodowy Dom Kultury w Międzyzdrojach oferował różnorodne animacje dla najmłodszych – takie jak: pojedynki iluzjonistów, rodzinne malowanie, zabawy z Klaunem Konewką, Klaun Tomi Show, Małe Formy Teatralne – codzienne zabawy sprawiły dzieciom i całym rodzinom ogrom radości.

            Międzyzdroje (dawne niemieckie Misdroy) położone są na wyspie Wolin nad Morzem Bałtyckim, przy granicy z Niemcami, obok Świnoujścia, w województwie zachodniopomorskim. Piaszczyste, szerokie plaże, najwyższe w Polsce wybrzeże morskie, urozmaicona przyroda Wolińskiego Parku Narodowego stanowią wielki magnes dla tysięcy turystów.

            

Międzyzdroje to letnia stolica Pomorza Zachodniego. Tradycje wczasowe miasta sięgają roku 1830, kiedy to radca sanitarny z Berlina dr Oswald rozsławił w swoich publikacjach walory lecznicze nadmorskiej miejscowości Misdroy.                                             

W dalekiej przeszłości Międzyzdroje nazywały się: Misdroige i Misdroie. Wcześniejsze źródła podają, że na ich terenie były dwie osady: Kępieńce (Campenz) oraz Żelazo (Selazo).                                                                                                                           

W połowie XIII wieku, w centrum dzisiejszych Międzyzdrojów, zbudowano karczmę, która obsługiwała główny trakt handlowy wzdłuż morskiego wybrzeża. Karczma ta pełniła ważną funkcję handlową. Zaopatrywała podróżnych w żywność, służyła jako miejsce zebrań mieszkańców osady, była salą sądową, a także miejscem spotkań z urzędnikami księcia. Ówcześni mieszkańcy Międzyzdrojów trudnili się rolnictwem, hodowlą trzody, bydła, rybołówstwem i myślistwem.

            

Wojna trzydziestoletnia (1618-1648) wyniszczyła całe Pomorze. Ucierpiały też Międzyzdroje. Wyspa znalazła się pod panowaniem szwedzkim. W ciągu XVII wieku ludność osady Misdroy powiększyła się o byłych żołnierzy, którzy otrzymali tam działki. W tym też czasie karczmę przeniesiona do Lubiewa, w związku z usypaniem grobli przez mokradła. Później, w roku 1715, zajęły ją wojska pruskie, a pokój „sztokholmski” usankcjonował dalsze panowaniem Prus nad Pomorzem.

            

W XVIII wieku Anglicy odkryli i rozsławili właściwości lecznicze morskich kąpieli. Odpoczynek nad morzem stawał się w Europie coraz bardziej powszechny. W tym też okresie pierwsi letnicy zaczęli zaglądać do Międzyzdrojów. W roku 1832, ponad osiemdziesiąt lat temu, po przeprowadzeniu parcelacji biedna wioska szybko przekształciła się w coraz modniejszą miejscowość letniskową.

            

W roku 1835 urządzono tam, na plaży, pierwsze obiekty kąpieliskowe. Osobno dla pań i panów. W latach późniejszych następowała systematyczna rozbudowa pomieszczeń przystosowanych do przyjęcia letników. W roku 1842 gmina wybudowała kasyno. Około 1860 roku belgijski kupiec Lejeune zbudował tam najbardziej okazały wówczas budynek wczasowy – dziś jest w nim Dom Kultury, a w jego otoczeniu urządził park zdrojowy z egzotycznymi drzewami.                                                                                                     

Późniejsze otwarcie zakładu przyrodoleczniczego nadało miejscowości rangę uzdrowiska morskiego. W roku 1902 do Międzyzdrojów dotarła kolej, która ułatwiła dojazd letników nad morze ze Szczecina i Berlina. Jedenaście lat później, w roku 1913, oddano do użytkowania sieć wodociągową oraz kanalizację miejską. Miejscowość posiadała też własną elektrownię. W roku 1895 oddano nastopnie do użytku letników 300 metrowe molo spacerowe. Kurort posiadał więc nie tylko piękną zabudowę wczasową, ale i nowoczesne urządzenia techniczne, co znacznie polepszało warunki wypoczynku. Począwszy od roku 1895 ukazywała się tam lokalna gazeta, która m.in. publikowała imienną listę gości letnich, których nieustannie tam przybywało. Ich rekordowa liczbą, ponad 20 tys., padła w roku 1913.

            

Życie towarzyskie kurortu koncentrowało się w domu zdrojowym, gdzie obowiązywały stroje wieczorowe. Damy w jasnych strojach, bez kapeluszy. Panowie w ciemnych garniturach i białych rękawiczkach. Orkiestra zdrojowa koncertowała codziennie, a przy dobrej pogodzie na promenadzie w muszli koncertowej.

            

Pomost mola służył w okresie letnim jako przystań łodzi spacerowych oraz statków pasażerskich utrzymujących stałą komunikację ze Świnoujściem. Jego historia sięga roku 1906, kiedy to 1 lipca, bardzo uroczyście, otworzono liczącą wówczas 300 metrów konstrukcję. Od tego czasu, wiele razy, Międzyzdrojskie molo niszczone było przez sztormy panujące na Bałtyku. Dzisiaj przed molem znajduje się pasaż handlowy, w którym mieszczą się liczne knajpki i pizzerie, a pod nim bardzo popularna, czynna cały rok dyskoteka Paradise. Molo wychodzi dziś w morze na 395 metrów. Inwestycję finansowała niemiecka firma turystyczna Adler Schiffe, która otrzyma w zamian bezpłatną jego dzierżawę na okres 40 lat.

            

Wśród największych atrakcji Międzyzdrojów, obok wspomnianego mola, są jeszcze: Woliński Park Narodowy, rezerwat żubrów, muzeum przyrodnicze, wybrzeże klifowe oraz perła parku - jezioro Turkusowe. W parku żyje 270 chronionych gatunków zwierząt, włącznie z kilkoma orłami bielikami, które są godłem parku.

           

Letnia oferta wzbogacana jest wydarzeniami kulturalnymi. Najstarszym z nich jest Festiwal Chóralny, który odbywa się w Międzyzdrojach od roku 1965. Natomiast od roku 1997, dzięki festiwalowi filmowemu, miasto stało się filmową stolicą Polski. Podczas trwania festiwalu największą atrakcją są czołowe osobistości polskiej sceny Na chodniku przy Promenadzie Gwiazd każdego lata pojawiają się nowe odciski dłoni polskich aktorów i twórców filmowych.

            

Międzyzdroje to jedno z nielicznych miejsc w Polsce, gdzie podczas wakacji spotkanie prawdziwej gwiazdy filmowej czy teatralnej jest jak najbardziej prawdopodobne. Organizowane tam liczne koncerty, spektakle teatralne czy festiwale sprawiają, iż Międzyzdroje to „miasto gwiazd”. Któż nie słyszał o Festiwalu Gwiazd? Każda edycja Festiwalu niesie ze sobą szereg dodatkowych atrakcji, które towarzyszą temu wydarzeniu. W roku 2008 było to m.in. odsłonięcie rzeźby – ławeczki, na której siedzi Gustaw Holoubek.

 

           

Stojący przy Promenadzie gwiazd luksusowy hotel Amber Baltic, którego kształt przypomina duży statek dziobem skierowany do morza, został zbudowany w roku 1991. Odbywają się tam międzynarodowe konferencje i kongresy. Goście hotelowi mogą wypoczywać grając w golfa w pobliskim Kołczewie.

            

W Międzyzdrojach znajduje się również, jedyna w Polsce, ekspozycja tajnej broni niemieckiej V-3, z okresu II wojny światowej. Dziś, blisko 70 lat po wojnie, celem ekspozycji zlokalizowanej na byłym, tajnym poligonie doświadczalnym w Międzyzdrojach - Zalesiu, jest ukazanie ciekawostek militarnych, które miały zmienić tok wojny. Ekspozycja jest niezwykła, gdyż jest umiejscowiona w bunkrze, gdzie były składowane pociski V-3. W pobliżu bunkra znajdują się pozostałości stanowisk ogniowych. Obok małego muzeum znajduje się Punkt Informacji Turystycznej Wolińskiego Parku Narodowego, gdzie prezentowana jest oferta i ciekawostki przyrodnicze Parku.

           

Określenie „tajna broń Hitlera” przywodzi na myśl projekty V-1 i V-2, które w 1944 roku spadały na Londyn. Inne konstrukcje takie jak V-3 i V-4, Schmetlerling, pocisk Röchlinga, bomba Kurta, Hs 293 - są znane jedynie garstce specjalistów.

          

  

Warte odwiedzenia jest również muzeum Przyrodnicze Wolińskiego Parku Narodowego. Ekspozycja muzealna prezentuje przyrodę Parku Narodowego. Znajdują się w nim bogate zbiory flory, fauny oraz przyrody nieożywionej. Jest tam też stała ekspozycja bursztynu bałtyckiego, sala wystaw okresowych: malarstwo i fotografika przyrodnicza.

            

Ciekawy jest również park im. F. Chopina założony na przełomie XIX/XIX wieku przy międzynarodowym Domu Kultury, w którym rosną efektowne okazy dębów i platanów, żywotniki i cisy, a także piękne kwiaty. W roku 1999 odsłonięto w nim pomnik Fryderyka Chopina.

            

Godna zwiedzenia jest także zagroda żubrów, oddalona od miasta o jakiś kilometr, położona już na terenie Wolińskiego Parku Narodowego. Utworzona została w roku 1976 jako obiekt turystyczno – edukacyjny parku. Znajduje się w niej stado okazałych żubrów oraz wybiegi dla innych zwierząt leśnych. Na tak przygotowany teren przywieziono, w roku 1976, cztery pierwsze żubry z Borek i Białowieży: krowę „Pominę", byka „Podskakiewicza" oraz dwie jałówki „Pompeję" i „Podwyżkę". Obecnie większość zwierząt żyjąca na terenie żubrowiska urodziła się już na miejscu. W różnych okresach liczba żubrów wahała się od 6 do 12. Imiona żubrów w Polsce zaczynają się na sylabę „Po”.

            

W rezerwacie spotkać można też osłabione, chore lub osierocone sarny i dziki. Gdy jest to możliwe, po dojściu do zdrowia, zwierzęta te wypuszczane są na wolność. Stałym mieszkańcem rezerwatu są również orły bieliki. 

            

Także poza Międzyzdrojami zobaczyć można najwyższe w Polsce wzniesienie klifowe. Nazywa się Gosań i wznosi się na wysokość 94 metrów n.p.m. Dojechać tam można drogą w kierunku na Kołobrzeg. Warto tam pojechać, bo miejsce jest malownicze, a  wzgórza porośnięte stuletnimi bukami i dębami. Z góry natomiast rozciąga się wspaniały widok na wody Zatoki Pomorskiej, molo w Międzyzdrojach, port w Świnoujściu. W dali widać natomiast część niemieckiego wybrzeża wyspy Uznam.

      
      

Niższa o ponad 30 metrów jest Kawcza Góra położona we wschodniej części Międzyzdrojów. Można z niej zobaczyć niemal całą Zatokę Pomorską. Na samym jej szczycie znajdują się pamiątkowe głazy ze zjazdów leśników z roku 1892, a niżej kamienny obelisk upamiętniający zjazdy Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Ważnym punktem Kawczej Góry jest drewniany krzyż, do którego corocznie w okresie Wielkiego Tygodnia udają się licznie w drodze krzyżowej mieszkańcy Międzyzdrojów.

            

W Międzyzdrojach jest też kościół parafialny p.w. św. Piotra Apostoła. Zaprojektował go, wspólnie z architektem F. A. Stueblerem, w stylu neogotyckim król pruski Fryderyk Wilhelm IV. Świątynię, jako protestancką, wzniesiono w latach 1859-1862.

           

Zaraz po II wojnie światowej, w czerwcu 1946 roku, kościół przemianowano na świątynię rzymskokatolicką. Pierwszy katolicki proboszcz osiadł tam w listopadzie 1949 roku, odciążając duszpasterstwo prowadzone od roku 1902 przy kaplicy NMP „Stella Matutina” („Gwiazda Zaranna”) Sióstr Boromeuszek. Komunistyczne władze państwowe zezwoliły na formalne erygowanie katolickiej parafii dopiero 1 czerwca 1951 roku.

            

Po II wojnie światowej Międzyzdroje były wsią, mimo znanego już w Europie kąpieliska. Prawa miejskie i herb otrzymały dopiero w roku 1947.

tekst i zdjęcia Leszek Wątróbki