Sprawa Domu Millennium w Melbourne i jej szerszy kontekst

W niedzielę, 10 lutego uczestniczyłem w publicznym spotkaniu na temat przyszłości Domu Millenium ulokowanego w dzielnicy Seddon/Footscray. Spotkanie z Polonią melbourneńską zorganizował zarząd Australijskiego Wielokulturowego Biura Usług Społecznych (AMCS - Australian Multicultural Community Services).  Organizacja ta, znana wcześniej jako APCS (Australian-Polish Community Services) lub Australijsko-Polskie Biuro Usług Społecznych - APBUS, jest praktycznie agencją rządową utrzymującą się z grantów i zasobów federalnego programu Aged Care.  AMCS w ub. roku przejął konta oraz otrzymał akt własności (tzw. title) posiadłości Stowarzyszenia Polaków w Kingsville i Koła Pań (SPwKiKP), w drodze bezpłatnego transferu tego mienia do AMCS. Najistotniejszym elementem tego mienia była posiadłość Domu Millennium.

Oceniam, że na spotkanie przybyło ok. 30 osób - czyli niewiele - bo kilkanaście z nich jest powiązanych z AMCS - a więc nowym właścicielem Domu Millennium. Tzw. zorganizowana Polonia w Melbourne najwyraźniej uznała, że będzie to musztarda po obiedzie (czyli strata czasu), bo renowację  jaką nowy właściciel zaaplikuje podupadłemu Domowi Millennium będzie mogła faktycznie ocenić dopiero za kilka lat.

 

Wziąłem udział w tym spotkaniu nie dlatego, że sprawa przyszłości Domu leży mi na sercu - a tak określiła przybyłą publiczność Monika Wiench w swoim reportażu z tej imprezy opublikowanym na witrynie Pulsu Polonii dnia 17 lutego - ale dlatego, że chciałem dowiedzieć się z miarodajnych źródeł jak wreszcie z tą transakcją było. Wśród polonijnej społeczności w Melbourne krążą bowiem różne wersje tej samej sprawy.

 

Przypomnę pokrótce fakty.

Dom Millenium zbudowali w latach 60-tych Polacy zamieszkujący zachodnie dzielnice Melbourne - głównie Yaraville, Footscray, Kingsville i Sunshine. Dom ten - zbudowany na wysypisku śmieci po wyeksploatowanej kopalni odkrywkowej piasku w Seddon - służył jako ośrodek polskiej kultury. M.in. mieściła się tam na I piętrze największa swego czasu polska szkoła sobotnia im. abp. Józefa Gawliny (biskupa polowego Wojska Polskiego na Zachodzie, a po wojnie duchowego opiekuna Polonii) licząca ponad 120 dzieci. W Domu Millennium spotykały się organizacje polonijne, a duża sala na parterze z przylegającą kuchnią i toaletami służyła do organizacji balów, rautów, przyjęć itp.

 

Posesja Domu Millennium składa się dwóch przyległych, osobnych działek. Na pierwszej zbudowano Dom - na solidnych fundamentach (betonowych palach długości 7 m). To konieczność, gdy podłoże nie jest skaliste. Tę konstrukcję zaaprobował ówczesny urząd miejski. Dobudowano potem ogromną wiatę, która oficjalnie miała być garażem, a obecnie - niewykończona - przylega do głównego budynku. Zamierzano bowiem - już po jej odbiorze przez inspektorów nadzoru - "po cichu" połączyć ją z salą balową, praktycznie podwajając jej rozmiar. 

Okazało się, że inspektorzy domyślili się tej kombinacji, bądź doniósł im któryś z budujących i nie zaaprobowali wiaty do użytku. To dlatego na drugiej części większej działki od dziesięcioleci straszy nielegalna samowola budowlana, bo koszt jej demontażu (lub uzdatnienia do użytku) najwyraźniej przekraczał możliwości finansowe właściciela.

 

Obecnie szacuje się, że obie te działki warte są łącznie około 3 milionów dolarów, bo położenie na wzgórzu jest wyśmienite. Rozpościera się z nich wspaniały widok na port i centrum Melbourne.  Kolejka podmiejska dojeżdża z centrum do Seddon w ciągu kilkunastu minut. Duża uczelnia wyższa w Footscray rozbudowała się w odległości tylko kilometra od Domu Millennium.

 

Tak więc Stowarzyszenie Polaków w Kingsville i Koło Pań, uchwałą swego walnego zjazdu - w którym uczestniczyło tylko kilkunastu członków (warto wiedzieć, że większość z nich stanowiły osoby powiązane z AMCS) - legalnie przekazało majątek wartości ok. 3 milionów dolarów Australijskiemu Wielokulturowemu Biuro Usług Społecznych. W zasadzie bez konkretnych, "żelaznych glejtów", czyli zabezpieczeń gwarantujących używalność tego obiektu w przyszłości przez wiktoriańską Polonię.

 

Co prawda przypuszczalnie jest jakaś prawna umowa/zobowiązanie (tak można przynajmniej sądzić na podstawie ulotki rozdanej uczestnikom spotkania) zawarta przez AMCS i SPwKiKP, ale obowiązuje ona pod oczywistym warunkiem, że Stowarzyszenie nadal istnieje.  Albowiem jeśli Stowarzyszenie Polaków w Kingsville i Koła Pań rozwiąże się całkowicie (lub całkowicie "wtopi" w  AMCS), bądź w AMCS nastąpią istotne zmiany kadrowe, bądź AMCS zostanie rozwiązane, bo np. zmieni się polityka rządu w sprawie opieki nad seniorami (sądzę, że gdy odejdą z tego świata tzw. "baby boomers" - czyli sybaryckie pokolenie lat powojennych, a więc za ok. 10-15 lat, priorytety Aged Care w Australii zostaną poważnie obniżone), to kto i z kim będzie się sądził o wypełnienie obecnych warunków umowy, które - dodatkowo - są nieprecyzyjne.

 

No bo cóż oznacza na przykład zapis, że kontynuacja wynajmu pomieszczeń Tygodnikowi Polskiemu (TP) oraz Muzeum i Archiwum Polonii Australijskiej (MAPA) będzie odbywała się na warunkach reasonable ?  Słowo reasonable oznacza dla przeciętnego odbiorcy średnie warunki rynkowe/komercyjne, podczas gdy dzisiaj obie wynajmujące pomieszczenia organizacje płacą stawki minimalne, symboliczne.  Wystarczy podnieść opłaty i obie te instytucje będą musiały Dom Millennium opuścić. Być może o to właśnie chodzi, bo przyszłą ich lokalizację przewidziano obok pomieszczeń gospodarczych, więc nie powinno być trudności z zagospodarowaniem pustostanu.

 

Już pierwszy akapit tej umowy jest niejednoznaczny.  Stwierdza on mianowicie, że Millennium House building nie może być odsprzedany. Podkreślam specyficznie i celowo użyte słowo building, zamiast zwyczajowego określenia "property" lub "real estate", które oznaczają całość posiadłości. Według takiej umowy właściciel może np. zburzyć obiekt, działki rozparcelować i sprzedać,  zaś Millenium House odtworzyć w innym miejscu i innej formie - o ile w ogóle będzie taka potrzeba.

 

Gdyby w aktach własności działek odnotowano notarialnie zastrzeżenie, tzw. caveat, o tym samym brzmieniu jak umowa, ale którego posiadaczem byłaby organizacja o większych szansach na przetrwanie w dłuższym horyzoncie czasowym - np. MAPA (www.polishmuseumarchives.org.au), Federacja Polskich Organizacji w Wiktorii (www.pccv.org.au) lub Rada Naczelna Polonii Australijskiej (www.polishcouncil.org.au), to sytuacja byłaby o wiele prostsza i lepiej zabezpieczałaby interesy Polonii w Melbourne.

 

Lwią część niedzielnego spotkania skonsumowała długa "prelekcja" dr Desmonda Cahilla OAM, członka Zarządu AMCS, emerytowanego profesora Studiów Międzykulturowych RMIT z wydziału  Education, Language and Community Services, prominentnego członka wielu komitetów zajmujących się zagadnieniami relacji międzyrasowych, pokoju i harmonijnej współpracy.

Jest on m.in. promotorem pracy magisterskiej Elżbiety Drozd, która jest obecnie Chief Executive Officer w AMCS.

Dodam, że Elżbieta Drozd jest jednocześnie prezeską Stowarzyszenia Polaków w Kingsville.

Czyż piastowanie prominentnych funkcji w obu organizacjach nie stwarza wrażenia tzw. konfliktu interesów?

 

Czytałem publikację E. Drozd. Z sondaży społecznych w niej zawartych, a opartych na malutkich próbkach losowych, jakoby wynika, że polonijna społeczność w Australii jest rasistowska i ksenofobiczna. Podobną ocenę wygłosił - uprzedzając, że będzie ona kontrowersyjna - prof. Desmond Cahill podsumowując konferencję "Polish Community: where to now?", zorganizowanej przez APCS w 2003 r. w Moonee Ponds, na która zaproszono  australijskich notabli. Wypowiedź ta wywołała gwałtowne protesty wśród polskiej publiczności. M.in. Urszula Paszkowska (żona Lecha Paszkowskiego - historyka Polonii i Pawła Strzeleckiego) podeszła zdenerwowana do mikrofonu i na podstawie przykładów z historii oraz osobistych doświadczeń ostro sprzeciwiła się opiniom mówcy.

 

Prelegent niedzielnego spotkania wykazał się dość szczegółową wiedzą, dotyczącą australijskiej historii polskich imigrantów po drugiej wojnie światowej, w szczególności tych osiedlających się w zachodnich dzielnicach Melbourne. Wielokrotnie podkreślał, że AMCS będzie promowało w przyszłości tę ciekawą historię gościom i klientom odwiedzającym obiekt, np. poprzez zainstalowanie w odnowionych pomieszczeniach gablot, w których będzie można prezentować wystawy przygotowane przez MAPA, obecnie zajmujące w Domu Millenium dwa pokoje po szkole sobotniej. I chwała mu za to.

 

Jednak pewnym dysonansem było podkreślanie przez D. Cahilla konieczności zapłacenia przez APCS ponoć wysokich kosztów formalnego rozdzielenia APCS i Stowarzyszenia Polaków w Kingsville - po pierwszej próbie połączenia się tych organizacji 10 lat temu.  Tak, jakby to nastąpiło z winy SPwKiKP.  Scalenie organizacji zakwestionowali (wcześniej pasywni) członkowie Stowarzyszenia Polaków w Kingsville, zmobilizowani wówczas przez prezydium Federacji Polskich Organizacji w Wiktorii (której członkiem było SPwKiKP ) pod przywództwem ówczesnego prezesa Krzysztofa Łańcuckiego.

A więc to nie Stowarzyszenie parło wówczas do fuzji z APCS.

 

Tym niemniej odniosłem wrażenie, że głównym zamierzeniem prelegenta było pozyskanie sympatii przybyłych. Tak, jakby zakładał, że są oni nastawieni antagonistycznie i może dojść do jakiegoś ostrego, gremialnego protestu osób obecnych na sali.

 

Jednakże mój największy wewnętrzny sprzeciw budziło wielokrotne powtarzanie przez pana Cahilla frazy, że obecne rozwiązanie było jedynym możliwym, by uratować posiadłość Domu Millennium przed totalną dewastacją.

Nie jest to bowiem prawdą. Innych możliwości było kilka. Oto przykłady: sprzedać nieużywaną działkę i zrobić - z grubsza - to, co planuje zrobić AMCS. Następnie wynająć ten Dom lokatorom lub firmom.  Choćby Polskiemu Biuro Opieki Społecznej (wynajmuje pomieszczenia w Oakleigh) bądź AMCS, wynajmującemu pomieszczenia w Maidstone za ok. 100 tys. dolarów rocznie (informacja prezesa AMCS Ryszarda Bliszczyka).

 

Jeszcze inną opcją - bardziej drastyczną, ale jednocześnie najprostszą - było po prostu spieniężenie obiektu i założenie wieczystej (perpetualnej) fundacji charytatywnej "Dom Millennium" dla Polonii  - na podobieństwo tej, jaką 20 lat temu założył śp. Stanisław Blum.

Z kapitałem ok. 3 mln. dolarów, corocznie zwiększanym o poziom inflacji i zyskami netto w okolicach 4% rocznie, fundacja ta wypłacałaby corocznie (aż do wieczności!) dzisiejszy ekwiwalent ok. 120 tys. dolarów jako granty dla polonijnych organizacji w Wiktorii.  Ani Tygodnik ani Muzeum nie musiałyby się martwić o swoje przetrwanie i nie byłoby takiego rozgoryczenia w Polonii melbourneńskiej. Rozgoryczenia, którego nawet najmilsze prelekcje AMCS nie są w stanie wygasić.
 

 

Wygląda na to, że AMCS zrobiło niesłychanie dobry interes. Co prawda wyłoży półtora miliona dolarów własnego grosza na renowację obiektu, ale za dwa lata nie będzie już musiało wynajmować pomieszczeń w Maidstone.  A zatem owe wydane półtora miliona dolarów odzyska w ciągu następnych kilkunastu lat.  Dodatkowo pozostanie właścicielem działek, których wartość będzie tylko rosła z czasem, bez żadnego ryzyka.

 

Chciałem poruszyć tę sprawę publicznie (wiedząc, że to nic nie zmieni), ale z tak rozbudowaną prelekcją zabrakło czasu na merytoryczne pytania, bo prezes AMCS Ryszard Bliszczyk zamknął spotkanie po 2 godzinach, odsyłając pytających do indywidualnych rozmówców.

 

Zdążyłem zadać publicznie następujące pytania:

 

- Co nowy właściciel zamierza uczynić z nielegalną samowolą budowlaną przylegającą do Domu Millennium? 

Sekretarz AMCS Paul Walc odpowiedział: Zamierza połączyć ją z istniejącym budynkiem. We "wiacie" znajdą się: kuchnia, toalety, pomieszczenia gospodarcze, powierzchnia dla TP i MAPA. Resztę kubatury "wiaty" doda się do obecnej sali restauracyjno-tanecznej, która zostanie uszczuplona od frontu biurami AMCS. Na pozostałym wolnym gruncie utworzy się duży parking dla klientów i pracowników AMCS.

Paul Walc podkreślał, że obecne City Council bardzo pozytywnie ocenia plany AMCS.

Wynika z tego, że istniała jednak opcja zalegalizowania samowoli budowlanej, z której Stowarzyszenie Polaków w Kingsville i Koło Pań najwidoczniej nie skorzystało.  Bądź AMCS ma dużo lepsze "dojścia" w sekcji budowlanej rady dzielnicowej niż kiedykolwiek miało je SPwKiKP.

 

- Czy w ramach półtoramilionowego projektu renowacji rozważane są jakieś subwencje dla TP i MAPA, które to organizacje będą musiały opuścić Dom Millennium na czas rekonstrukcji (szacowany na 2 lata) i wynająć pomieszczenia po cenach komercyjnych?

Odpowiedź (w skrócie) prezesa Ryszarda Bliszczyka:  Te sprawy są w stadium rozmów indywidualnych z obecnymi sublokatorami.

Sprawdziłem wiarygodność tego oświadczenia w TP i MAPA. Obydwie instytucje zaprzeczają, iż trwają jakiekolwiek rozmowy na ten temat, choć szybko zbliża się termin wyprowadzki.

 

Prezes Federacji Polskich Organizacji w Wiktorii Marian Pawlik chciał wiedzieć dlaczego w umowie pomiędzy AMCS i SPwKiKP (patrz wyżej) nie zagwarantowano, że  - w razie rozwiązania AMCS - posiadłość Dom Millennium będzie przekazana organizacjom polonijnym (zapisano natomiast, że w takim wypadku majątek przekaże się innym ciałom o misji podobnej do działań AMCS).

W odpowiedzi Desmond Cahill przytoczył dane Spisu Powszechnego (Censusu); obecnie do Australii przybywa rocznie ok. 200 osób polskiego pochodzenia. Sugerując tym samym nie wprost, że za kilkanaście lat może nie być żadnej organizacji polonijnej, więc taki zapis byłby bardzo ograniczający.

 

Ostatnim pytającym była Monika Wiench, która chciała wiedzieć czy zarząd AMCS ma zamiar podjąć zdecydowane kroki w sprawie obrony dobrego imienia Elżbiety Drozd. Jej zdaniem to dobre imię zostało zbrukane przez grupę osób protestujących publicznie, głośno i nie przebierając w słowach, przeciw przekazaniu Domu Millennium do AMCS.

Prowadzący spotkanie Ryszard Bliszczyk (to m.in. jego ojciec pracował przy budowie Domu Millennium) wymijająco odpowiedział, że ta kwestia wykracza poza temat spotkania.

 

Po zakończeniu zebrania wdałem się w kilkunastominutową rozmowę z prezesem Bliszczykiem, gdyż chciałem się upewnić, czy opcje, jakie naszkicowałem powyżej były w ogóle rozpatrywane przez w/w walne zebranie Stowarzyszenia Polaków w Kingsville.  Nie wiedział.

Odesłał mnie do prezes Stowarzyszenia Polaków w Kingsville - Elżbiety Drozd. Niestety, już nie zdołałem odnaleźć jej na sali. Być może zechce nam to przedstawić w polonijnych mediach.

 

Czy z tego przypadku można wyciągnąć jakieś konstruktywne wnioski?

Sądzę, że czytelników najbardziej interesowałaby odpowiedź na pytania: Dlaczego tak się stało?, Jak to było możliwe?  

Sensowne odpowiedzi na podobne pytania są istotne, gdyż - moim zdaniem - w podobnej sytuacji znajdzie się w niedalekiej przyszłości niemal każdy Dom/Klub Polski w Australii, o ile nie przekształci się w jakieś inne formy działalności gospodarczej.

A to dlatego, że obiekty te były tworzone dawno temu z myślą o innej klienteli. Dodatkowo w warunkach znacznie odbiegających od dzisiejszych realiów (tj. tania ziemia, tanie opłaty, małe wymagania). Gdy pół wieku temu polscy lotnicy, pancerniacy, czy imigranci z obozu w Bonegilli chcieli się gdzieś zebrać lub wspólnie zabawić z rodzinami, to nie można było znaleźć lokalu odpowiednio obszernego i taniego. Później wystarczała im przykościelna kawiarenka STIGS w Richmond.  Dzisiaj wystarcza jeden stolik, gdziekolwiek.

Dzisiejsze pokolenie polskich Australijczyków nie jest tak mocno zintegrowane jak były sfraternalizowane polskie grupy wojskowych, czy imigrantów z poszczególnych statków, lub rejonów (Kresy, Syberia, Indie, Afryka, Pahiatua).

Nie są to klienci, na których mógłby utrzymać się przeciętny Dom Polski, bo opłaty stałe (podatki, czynsze, ubezpieczenie, inspekcje, ochrona, amortyzacja) są wysokie i stale rosną.

Nasze dzieci i wnuki udają się do Domów Polskich sporadycznie - na większe imprezy, których jest kilka-kilkanaście w roku.  I tylko wtedy, gdy ceny nie odstraszają, a wystrój wnętrza, jadło, nastrój i higiena nie bulwersują zaproszonych australijskich znajomych.

Polscy emeryci formujący spore Koła Seniorów (jest ich w Wiktorii kilkadziesiąt) chętnie korzystają z Domów Polskich (o ile usługa jest niemal darmowa, a zarząd nie robi trudności. Znamienne jest, że Koło Seniora wyniosło się z Domu Millennium do pomieszczeń Rady dzielnicy), ale mają też łatwy dostęp do "konkurencji", czyli usług odpowiednich agend Aged Care, które na wyprzódki i za pół-darmo podwożą chętnych na subwencjonowany obiad do kasyna Crown, lub zabierają na wycieczkę krajoznawczą w plener.

  

Domy i Kluby Polskie, które muszą prowadzić zyskowną działalność gospodarczą by się utrzymać, w coraz większym stopniu polegają na dotacjach/zapomogach i różnorakich grantach, bądź przestawiają się na wielokulturowość, gdyż raptownie ubywa im polskiej klienteli.

 

Mieliśmy bulwersujące i kosztowne przykłady przepadania majątków SPK i harcerskich w Australii, walki wewnętrzne w Federacji Południowej Australii, przepychanki w Klubach. Jednym z nielicznych chlubnych wyjątków jest Polish Youth Assoc. z Perth, który po latach mobbingu i podchodów przez polonijne sępy i hieny oraz wydaniu sporych kwot na prawników, by bronić własnej posiadłości ("Pole Kopernika") zadecydował - przy wsparciu Zarządu Krajowego SPK i Polish Ladies Auxilliary w Perth - o zakończeniu działalności, spieniężeniu majątku i przekazaniu  uzyskanych 400 tys. dolarów do Fundacji Bluma, z przeznaczeniem na granty dla polonijnej młodzieży w Zachodniej Australii.

 

Moim zdaniem przyczyn obecnej sytuacji Domu Millennium jest wiele.

Pierwszą jest poważne niedopatrzenie członków Stowarzyszenia Polaków przy powtórnej (przed dekadą) rejestracji organizacji, po poronionej próbie połączenia się z AMCS (wówczas APCS).

Otóż zapomniano (celowo?) o poprzednim statucie, statucie odpowiednim dla organizacji, która zarządza poważnym majątkiem. Zarejestrowano się na podstawie ogólnych Model Rules - czyli zbioru podstawowych zasad sformułowanych przez Urząd Rejestracji, a przeważnie wspólnych dla wielu rejestrujących się ciał, po to, aby tę rejestrację uprościć i przyspieszyć.  Jest to świetne rozwiązanie dla kółek hobbystów, artystów, turystów, zapalonych rowerzystów i np. wielbicieli piwa, gdy nie wchodzi w grę żaden majątek, nie prowadzi się działalności gospodarczej, "sepy" i cwaniacy nie krążą licząc na okazję, a nieudolny prezes czy zarząd nie są w stanie zagrozić przyszłości organizacji, bo łatwo ją odtworzyć, nawet z popiołów.

Inaczej jest z instytucjami, które wymagają nieustannej troski, bo w przeciwnym wypadku więdną i bezpowrotnie upadają.

 

Przykładowo: jedną z zasad Model Rules jest, że członkami organizacji są osoby fizyczne.  Innymi słowy: popularne w polonijnych organizacjach członkostwa innych organizacji nie są uwzględnione. Tak to Koło SPK Nr 3 w Melbourne, któremu według poprzedniego statutu i umowy przypadały 3 mandaty w głosowaniach podczas walnych zebrań, straciło swe członkostwo w Stowarzyszeniu Polaków w Kingsville, bo nie dopilnowało, aby dopisać trzech członków Koła do listy członków SPwKiKP.

Innym mankamentem Model Rules jest bardzo uboga sekcja opisująca rozwiązywanie spraw spornych/konfliktowych; w zasadzie ograniczona wyłącznie do procesu wykluczania członka z organizacji oraz zwoływania nadzwyczajnych walnych zebrań przez niezadowolonych członków.

 

Drugim poważnym powodem - choć nie specyficznym dla Stowarzyszenia Polaków w Kingsville, bo widać to gołym okiem prawie wszędzie - jest "obniżenie lotu" elit polonijnych oraz wymiana pokoleniowa. Prominentni społecznicy wychowani całkowicie poza PRL, którzy swe umiejętności, pragmatyzm i zasady wykształcili na swej często wyboistej drodze życia, z konieczności (bo wymarli ich koledzy i sojusznicy) przekazali swą władzę zaaklimatyzowanym emigrantom z PRL-u.  Duża część z nich okazała się jednak tzw. niewypałami, nie mającymi oporów, by w obronie swej pozycji używać manipulacji, "zasadzek", szantażu czy pogróżek. W efekcie nierzadko widzimy zabetonowane polonijne struktury trzymane w ryzach przez dussery, układy, fory i mafijną solidarność. Zniechęcanie się, odchodzenie i zasklepianie się w sobie wielu doświadczonych/cennych organizatorów starej daty, brak pozytywnej selekcji, a także: narastający brak zainteresowania, pasywność i nastawienie fun-factor następnego pokolenia, też nie rokują dobrze na przyszłość polonijnym hierarchiom organizacyjnym.

Nie widać dzisiaj liderów, którzy potrafiliby pociągnąć za sobą wielu bezinteresownych entuzjastów. Dodatkowo, niektórzy obecni przywódcy wydają się być uwarunkowani "naśladownictwem", tzn. uważają, że należy robić to, co robili nasi poprzednicy, ale szybciej, sprawniej, lepiej i taniej. Na szczęście wiedzą, gdzie składać podania o granty/subwencje/zasiłki. Zaś nowi "liderzy polonijni" (wystarczy sprawdzić, kogo wysyła się na kursy do Polski) rekrutują się głównie z branży opieki społecznej/socjalnej - tzn. osób, które bardziej potrafią rozdawać cudze (podatnika!) pieniądze niż samemu je wypracowywać.

 

Kiedyś kuźnią talentów organizatorskich w Wiktorii było Stowarzyszenie Techników i Profesjonalistów Polskich. To tam poznawali się i "docierali" przyszli prezesi. Dzisiaj ta organizacja jest tylko szkaradnym cieniem całkiem niedawnej chlubnej przeszłości.

 

Do tego dochodzą czynniki obiektywne. Przykładowo:  dawniej wielu Polaków pracowało w służbie publicznej, gdzie znajomość australijskiego prawa i norm, umiejętność negocjacji, osiągania kompromisów i zawierania sojuszy, a także posiadanie taktu bardzo pomagały w awansie. Ci Polacy mieli rozległe kontakty z australijskimi osobistościami, a szli na emerytury w wieku 55 lat. Czyli mieli po 10-15 lat na efektywne wykorzystanie - jeśli chcieli - swych doświadczeń w polonijnych organizacjach. Prywatyzacje i podwyższanie wieku emerytalnego (obecnie 67 lat, a mówi się o 71) miały niezamierzony, lecz kolosalny wpływ na społeczną aktywność większości etnicznych organizacji, nie tylko w Australii.  

 

Jestem finansowym członkiem kilkunastu organizacji polonijnych i uczestniczę w licznych walnych zebraniach. Zazwyczaj  podczas tych zebrań podnosi się fala protestów, gdy ktokolwiek zaproponuje, by dopuścić procedowanie i protokołowanie w j. angielskim, bądź wprowadzić obowiązkową rotację kadr w prezydiach, bądź ograniczyć wiek osób sprawujących odpowiedzialne funkcje/obowiązki do np. maks. 70 lat, bądź wprowadzić ostrzejszą weryfikację rzeczywistej liczebności członków.  Protestujący głośno przeciw tym pragmatycznym "dyskryminacjom" zazwyczaj powołują się na jakieś australijskie akty prawne, ale przeważnie nie potrafią podać konkretnego paragrafu (ostatnio np. szaloną karierę robi powoływanie się na prywatność, gdy chce się coś ukryć).

"Ustawieni" delegaci torpedują inicjatywy, bo przecież poważne sprawy najłatwiej jest odkładać do następnego zjazdu. Zjazdy przypominają coraz bardziej spotkania towarzyskie, podczas których nakłanianie delegatów do wysiłku umysłowego jest nieelegancką fanaberią. Natomiast pożądane i dobrze widziane jest zapewnianie delegatom przeróżnych atrakcji - przedstawień, koncertów, kolacji itp.

W rezultacie widzimy organizacje stetryczałe od góry, z wirtualnym/pozorowanym członkostwem, klikami manipulatorów i ciągłymi kryzysami wewnętrznymi.

Nie jest to piękny obraz. Ta choroba  - w wersji "żelaznej prezeski i jej sympatyków" - dotknęła (już dawno temu) także Stowarzyszenie Polaków w Kingsville.

 

Uważam, że również Federacja Wiktoriańska powinna uderzyć się mea culpa we własne, a nie cudze piersi, czego jednak nie widać. Na miesiąc przed w/w publicznym spotkaniem, podczas zebrania w sprawie Domu Millennium w klubie STIGS, miałem wątpliwą przyjemność słuchania jak wiceprezes Federacji, Sylwia Gręda-Bogusz (też w dawnej przeszłości powiązana z APCS), długo i zawile tłumaczyła obecnym na sali bezruch Prezydium FPOwW w sprawie interwencji, bo jakoby statut Federacji zakazuje ingerencji. A  jest to ten sam statut, który jednak nie uniemożliwił prezesowi Krzysztofowi Łańcuckiemu podjęcia skutecznej interwencji przed 10 laty.  

Podejrzewam, że bardziej prawdopodobnym powodem jest to, iż w czasie, gdy następowało przygotowanie do transferu Domu Millennium, Federacja zajmowała się inicjowaniem/aranżacją obchodów stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości, obskakiwaniem oficjeli z Polski oraz składaniem podań o ordery i odznaczenia.

Pragmatyk-cynik powiedziałby, że ten inscenizowany, chwilowy i jednorazowy hurra-patriotyzm, odwracający uwagę od spraw lokalnych, kosztował zorganizowaną Polonię w Wiktorii  3 mln. dolarów.

 

Wydaje mi się jednak, że główną winę za los Domu Millennium ponoszą ci członkowie  Stowarzyszenia Polaków w Kingsville, którzy obrażali się na impertynencje byłej prezeski i w proteście przestawali płacić składki - tym samym samoskreślając się z listy członków, którą przezornie zamknięto dla nowego narybku.

Pozwoliło to małej, zdyscyplinowanej i skonsolidowanej grupce kilkunastu osób przejąć całkowitą władzę w organizacji.

 

Pora na podsumowanie tej epistoły.

Organizacje polonijne posiadające poważne majątki, bądź prowadzące działalność gospodarczą powinny z tej gorzkiej lekcji wyciągnąć daleko idące wnioski.

Sprawdzenie, czy aktualny statut nadal chroni czy raczej naraża organizację na niepowetowane straty jest lekcją, jaką powinny natychmiast odrobić wszystkie większe organizacje polonijne - szczególnie te z majątkami pod opieką.

 

Znamiennym jest, że narady/sympozja/konferencje, oferowane co jakiś czas przez Prezydium Rady Naczelnej Polonii Australijskiej dla liderów takich właśnie organizacji, są od lat ignorowane. Nikt nie wyraża ochoty na wzięcie w nich udziału, a przecież byłoby o czym dyskutować, bo problemy są podobne.

Być może dzieje się tak dlatego, że prezesi Domów/Klubów Polskich traktują te organizacje jako swoje księstwa udzielne. Jedno z tych księstw właśnie straciliśmy, inne straciliśmy wcześniej, a pozostałe najprawdopodobniej stracimy w przyszłości. 

 

Włodzimierz Wnuk