Wielokulturowy piknik w Polish Hill River Church Museum

 XIX-wieczny domek w Polish Hill River. Fot. M.Thiele

Wielokulturowa grupa składająca się z Filipińczyków, Niemców, Paragwajczyków, Polaków i Rosjan, wyruszyła do Polish Hill River Church Museum na piknik. Inicjatywa pikniku wyszła z Multicultural Communities Council of SA w Adelaide, a wyjazd zorganizowała koordynator projektu „Uczymy się wzajemnie jedni od drugich”, pani Patricia Rios.

Po dwugodzinnej podróży trzema autobusami MCCSA prowadzonymi przez kierowców wolontariuszy: Kesha – Hindusa, Alberta – Chińczyka i Patrycię – Chilijkę, dojechaliśmy na miejsce.

W projekcie „Uczymy się wzajemnie jedni od drugich” współdziałają organizacje należące do MCCSA: Kapamilya Senior Club, The Polish Women’s Association, Spanish Speaking Buena Amistad Art Group, Russian Art Group, oraz Russian Women’s Association of SA Inc. Celem pikniku było wzajemne poznanie się członków MCCSA, dzielenie się historią, kulturą i obyczajami różnych narodowości.  Wspólnie poznając i doświadczając zwyczaje innych grup narodowościowych zauważamy podobieństwa i różnice z naszą kulturą, uczymy się rozumieć innych i wzbogacamy naszą wiedzę o ludziach żyjących w wielokulturowym społeczeństwie australijskim.

Szeroko otwarta brama prowadząca na teren Polish Hill River Church Museum oczekiwała na nasz przyjazd. Przed budynkiem powitała nas wiceprezes  PHRChM pani Irena Sosnowska, oraz członkini pani Tessa Waksmundzka. Obie panie są równocześnie członkiniami Koła Polek w Adelaide. W sali czekały na nas stoły i krzesła, w kuchni kawa, herbata i smakowite ciasta domowego wypieku pani Ireny: babka oraz jabłecznik. Pani Hania Flach zabrała się do serwowania kawy i herbaty, a przybyli rozłożyli piknikowe smaczności na stołach do wzajemnego dzielenia się lunchem.

W czasie lunchu pani Patricia krótko powiedziała o projekcie „Uczymy się wzajemnie jedni od drugich”, a pani Irena Sosnowska przedstawiła zarys historyczny trzech fal polskiej emigracji do Południowej Australii.

 

Było gwarno, wesoło i miło. Z sali przeszliśmy do muzeum połączonego z zabytkowym kościołem. Zainteresowanie gości zbiorami muzeum zdumiewało. Większość osób z pikniku nigdy przedtem tu nie była.

Muzeum jest doskonale zorganizowane, w przejrzysty sposób obrazuje życie emigrantów przybyłych do Clare Valley w połowie 19 wieku. Zgromadzone eksponaty i fotografie osób z tamtych czasów ilustrują życie pierwszych emigrantów. Zabytkowy kamienny kościół przypomina nam, że wiara, którą emigranci polscy tu przywieźli z Polski, pozwoliła im przetrwać trudne początki, wnieść do społeczeństwa cenne walory ich kultury i mieć wpływ na ukształtowanie środowiska społecznego w nowo powstającym kraju.

Po sąsiedzku z PHChM znajduje się winiarnia Pikes, gdzie towarzystwo udało się na próbowanie win i nalewek. Pełni wrażeń powróciliśmy do Adelaide.

Polish Hill River Church Muzeum upamiętnia i dokumentuje wkład emigrantów z Polski w rozwój tego stanu we wszystkich aspektach gospodarki, polityki i kultury. Położone na północ od Adelaide w malowniczej dolinie Clare Valley wśród historycznych miejscowości Mintaro, Penwortham i Sevenhill, otoczone jest winnicami i winiarniami „Pauletts”, „Pikes”, Little Brampton Wines i „Wilson”, gościnnie zapraszającymi do smakowania i zakupu napojów alkoholowych, domowej roboty dżemów i do podziwiania piękna otoczenia.



Szopka ruchoma w kościele w Polish
 Hill River

Strój z Polish Hill River, dar potomków
polskich emigrantów

Polish Hill River stanowiło największe skupisko polskich emigrantów w Południowej Australii w 19 wieku, o czym świadczą nagrobki z polskimi imionami i nazwiskami na okolicznych historycznych cmentarzach Clare Valley. W roku 1848 grupa polskich emigrantów przybyła do Południowej Australii z doktorem Antonim Sokołowskim, który osiadł w Sevenhill. Wraz z nim osiedlili się tu nowoprzybyli, oraz dołączyli emigranci polscy z roku 1844, przybyli do Australii z Dąbrówki Wielkopolskiej. W 1856 roku, grupa licząca 131 polskich emigrantów z Dąbrówki Wielkopolskiej i ze Zbąszyna, osiadła w Hill River, dając początek nazwie geograficznej Polish Hill River.

Polacy żyjący w otoczeniu emigrantów z Prus, Wysp Brytyjskich i innych, demonstrowali swoją kulturę i zwyczaje przywiezione do nowego kraju, tak jak to robili inni europejscy osiedleńcy. Zasłynęli oni z kolorowych procesji w katolickie święta, ze strojów narodowych, śpiewów, tańców, urody młodzieży, pracowitości, zaradności, umiejętności i talentów. Zarówno kobiety jak i mężczyźni ubierali się stosownie do mody i okazji, towarzysko prezentując się w najlepszym stylu. Ale przede wszystkim Polacy stanowili nieodzowną część społeczności Clare Valley. Na członka pierwszego Zarządu (Council) Okręgu Clare Valley, uformowanego w 1853 roku, został wybrany doktor Antoni Sokołowski. W roku 1873 Michał Rucioch został członkiem Zarządu Okręgu Clare, a w 1877 mianowano go Prezesem tego Zarządu. W 1875 roku Jan Nykiel został członkiem Zarządu Okręgu Stanley, a w 1876 Karol Kozłowski członkiem Zarządu Okręgu Clare.



 Kościół i budynek szkolny w Polish Hill River

Tablica umieszczona przed kościołem

W roku 1867 Jezuici Danielewicz i Matuszewski rozpoczęli nauczanie w języku polskim, w 1869 Jan Nykiel podarował blok ziemi pod budowę kościoła, a rok później ksiądz Leon Rogalski S.J. przybył by uczyć dzieci polskie języka polskiego i religii, oraz by głosić słowo boże w języku polskim dla rosnącej populacji Polaków w okolicy Clare Valley, Barossa Valley i dalej. W roku 1871 kościół w Polish Hill River został konsekrowany pod wezwaniem św. Stanisława Kostki. Do kościoła dobudowano budynek szkolny, gdzie zakonnice z zakonu św. Józefa, oraz nauczyciel Irlandczyk, James Crowe, który nauczył się mówić po polsku, uczyli w języku angielskim.

Przyczyną zaniku polskości w Clare Valley była pierwsza wojna światowa. Po polskich osadnikach z Dąbrówki Wielkopolskiej pozostała tylko nazwa geograficzna: Polish Hill River, oraz kościół odbudowany w latach 1970tych przez powojenną emigrację polską,  dzisiaj Polish Hill River Church Museum, historyczny obiekt umieszczony na liście zabytków Południowej Australii.

Ekspozycja w muzeum

Komitet PHRChM składa się z wolontariuszy oddanych historii polskich emigrantów. Członkowie Komitetu darowują niezliczone godziny pracy społecznej na utrzymanie obiektu w nieskazitelnej kondycji, na wzbogacanie zbiorów historycznymi eksponatami, zbieranie informacji o emigracji polskiej w Clare Valley i utrzymywanie ścisłych kontaktów z potomkami Polaków, którzy tu przybyli w połowie 19 wieku. Komitet organizuje spotkania, prelekcje i pielgrzymki do PHRChM. W pięknym otoczeniu wzgórz i eukaliptusów można tu stanąć z karawanem, lub rozłożyć namiot, by w ciszy pooddychać atmosferą tamtych lat, nocą mieć niebo pełne gwiazd nad głową, niezakłócone miejskimi światłami. Na terenie PHRChM znajduje się szereg stacji kampingowych z elektrycznością i wodą bieżącą, ubikacjami i prysznicami. Odpłatność za pobyt tutaj jest dobrowolną dotacją użytkownika.

PHRChM otwarte jest w każdą pierwszą niedzielę miesiąca między godz. 11:00 i 16:00. Zbiorowe i indywidualne zwiedzanie obiektu zamierzone w innym terminie należy zgłaszać do pani Ireny: 08 83361601, lub do pana Jerzego 04 3732 0136..

Serdecznie zapraszamy Polonię z całej Australii do odwiedzenia Church Museum, unikalnego miejsca dla polskiej emigracji w Polish Hill River, Clare Valley, Południowa Australia.

Tekst i zdjęcia: Marysia Thiele