2015 - rokiem konkursów Chopinowskich

Pomnik Chopina w Łazienkach Królewskich.
Fot. P.Kula/PAP  

Dwa wielkie wydarzenia muzyczne odbędą się w roku 2015 w Polsce. Ogólnopolski Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina - na początku roku (właśnie trwa) i jesienią - Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina, który cieszy się wielkim prestiżem w świecie i niejednokrotnie był początkiem wielu wspaniałych karier pianistów.

Do obu konkursów zgłosiła się rekordowa liczba pianistów. Zapowiada się zatem ostra rywalizacja, co - zdaniem organizatorów z Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina (NIFC) - pozwala sądzić, że "poziom będzie wysoki a walka zacięta".

Konkursy te mają ze sobą wiele wspólnego. Najważniejsze jest to, że zgodnie z nowym regulaminem dwóch laureatów Ogólnopolskiego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina - który odbywa się w tym tygodniu w Filharmonii Narodowej w Warszawie - dostanie się bez eliminacji do Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina, który rozegra się w październiku.

Do tegorocznego ogólnopolskiego konkursu zgłosiło się 42 młodych pianistów, a więc dwa razy więcej niż w poprzedniej edycji. - Jest to młodzież ze szkół muzycznych, ale jest też sporo "weteranów", którzy zdobywali już laury w innych ważnych konkursach pianistycznych - powiedział Polskiej Agencji Prasowej Jerzy Michniewicz z NIFC.

Ogólnopolski Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina promuje młodych pianistów. Adresowany jest do polskiej młodzieży muzycznej – studentów Akademii Muzycznych i uczniów Szkół Muzycznych II stopnia. Najliczniej w tegorocznym konkursie reprezentowane będą dwie uczelnie: Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie i katowicka Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego. Zgłosili się też m.in. pianiści z Bydgoszczy i Gdańska.

Obecny 46. Ogólnopolski Konkurs Pianistyczny nawiązuje do długiej tradycji konkursów organizowanych przez Towarzystwo im. Fryderyka Chopina, których celem było m.in. wyłonienie polskiej ekipy na Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina.

Wielkim novum z jednej strony, a z drugiej nawiązaniem właśnie do tradycji jest - podkreślił Michniewicz - przyjęta w tym roku po raz pierwszy w regulaminie międzynarodowego konkursu formuła, według której dwie osoby - zwycięzcy 10 najbardziej liczących się na świecie konkursów pianistycznych - będą przyjęte do jesiennego XVII Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina z pominięciem eliminacji wstępnych. A więc także dwóch laureatów polskiego konkursu.

W skład jury konkursu wchodzą najwybitniejsi pianiści-pedagodzy, reprezentujący polskie Akademie Muzyczne. W tej edycji są to: Andrzej Jasiński, Janusz Olejniczak, Piotr Paleczny (przewodniczący), Ewa Pobłocka, Katarzyna Popowa-Zydroń, Wojciech Świtała i Stefan Wojtas.

 W repertuarze, który powinni przygotować pianiści, stałym punktem są kompozycje Fryderyka Chopina, pojawiają się także utwory innych kompozytorów – utwory wymagające znacznych umiejętności technicznych, skomplikowane i rozbudowane pod względem formalnym, stawiające przed młodymi wykonawcami różnorakie trudności interpretacyjne.

 W finale uczestnicy wykonują wybrany koncert fortepianowy z towarzyszeniem Orkiestry Symfonicznej. Ze względu na poziom trudności przygotowany program może być przez uczestników z powodzeniem wykorzystany podczas wielu międzynarodowych konkursów muzycznych.

 Ogólnopolski Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina, odbywający się od 1968 roku, wyłonił wielu światowej sławy pianistów, wśród nich m.in. Janusza Olejniczaka, Krystiana Zimermana, Krzysztofa Jabłońskiego, Wojciecha Świtałę, Rafała Blechacza.

Stale również "rośnie" odbywający się co pięć lat Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina. Zajmuje on bardzo ważne miejsce w muzyce i kulturze polskiej, ma też swoją światową rangę. Już wiadomo, że w tej edycji zgłosiła się rekordowa liczba pianistów. Z całego świata nadesłano 452 aplikacje.

Wkrótce Komisja Kwalifikacyjna wyłoni 160 pianistów, którzy wezmą udział w eliminacjach do Konkursu. Odbywać się one będą w Warszawie w dniach 13–24 kwietnia 2015 roku. Lista 80 pianistów dopuszczonych do konkursu zostanie ogłoszona najpóźniej 25 kwietnia 2015 r.

Wśród zgłoszonych przeważają pianiści z Azji: jest 88 zgłoszeń z Japonii i 77 z Chin i Tajwanu. Zgłosiło się też 56 polskich pianistów. Liczna grupę stanowią też reprezentanci Korei Południowej - 47 osób, Rosji - 35 zgłoszeń i Stanów Zjednoczonych - 34 zgłoszenia. Jest też pianista z Zimbabwe i Ekwadoru.

Od dawna w Konkursie chętnie brali udział Japończycy i Chińczycy, także w obecnej edycji wyraźnie dominują pianiści z Azji. Dlaczego tak się dzieje? Dlaczego Japończycy i Chińczycy tak bardzo lubią muzykę Chopina?

 Istnieje na ten temat kilka teorii - powiedział PAP Artur Szklener, dyrektor Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina. - Z pewnością na popularność tę wpływa uniwersalny charakter twórczości Chopina. Muzyka jako sztuka sama w sobie jest fenomenem – z jednej strony najbardziej abstrakcyjna, z drugiej – sugestywna i budząca emocje. Chopin doprowadził do swoistego paradoksu, czerpiąc z najlepszych tradycji europejskich, od baroku, poprzez klasycyzm, włoskie bel canto po wirtuozowski romantyzm, jednocześnie łączył te tradycje z niezwykle silnym i sugestywnym rysem narodowym w postaci polskich tańców, cech brzmieniowych i rysunku melodii, a całość splatał w niezwykle osobistą wypowiedź.

 Zdaniem Artura Szklenera Chopin przez to zestrojenie cech uniwersalnych, narodowych i indywidualnych stworzył swój własny niepowtarzalny język, z jednej strony zrozumiały, bo czerpiący z tradycji, z drugiej strony niezwykle magnetyczny, gdyż zrodzony przez geniusza i przesycony istną sublimacją piękna. To język sugestywny i niezwykle bogaty, ale jednocześnie przystępny zarówno dla mieszkańców Europy, jak i innych kontynentów.

Zgodnie z innymi teoriami muzyka Chopina, poprzez niewyczerpany wachlarz emocjonalny i swoistą niewerbalną epickość, umożliwia osobistą wypowiedź, która w krajach Dalekiego Wschodu jest tradycyjnie kulturowo blokowana. Są też hipotezy wskazujące na podobieństwo cech melodii Chopina z melodycznością języków dalekowschodnich - zauważył dyr. Szklener.

Pianistów zakwalifikowanych do konkursu oceniać będzie międzynarodowe jury pod przewodnictwem prof. Katarzyny Popowej-Zydroń. pozostali członkowie jury to: Dmitri Alexeev, Martha Argerich, Dang Thai Son, Akiko Ebi, Philippe Entremont, Nelson Goerner, Adam Harasiewicz, Andrzej Jasiński, Garrick Ohlsson, Janusz Olejniczak, Piotr Paleczny, Ewa Pobłocka, John Rink, Wojciech Świtała, Dina Yoffe, Yundi Li.

Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina jest jednym z najstarszych konkursów muzycznych na świecie, o wielkim prestiżu i światowym rozgłosie. Konkurs Chopinowski jest jednym z nielicznych monograficznych konkursów pianistycznych na świecie, pozostaje niezmiennie poświęcony wykonawstwu muzyki jednego kompozytora. W ciągu osiemdziesięciu lat istnienia ewoluował i przeobrażał się, zmieniał i doskonalił swą formę, stworzył własną bogatą tradycję. Inicjatorem Konkursów Pianistycznych imienia Fryderyka Chopina był prof. Jerzy Żurawlew (1887-1980), wybitny polski pianista, pedagog i kompozytor.

Pierwszy Konkurs Chopinowski odbył się w dniach 23-30 stycznia 1927 roku w udostępnionej na ten cel sali Filharmonii Warszawskiej.

 1 października konkurs zainauguruje Martha Argerich. Będzie to symboliczne nawiązanie do przeszłości, bo w programie znajdzie się Koncert fortepianowy b-moll Piotra Czajkowskiego, którym pianistka inaugurowała konkurs w 1980 roku, towarzyszyć jej będzie Orkiestra Filharmonii Narodowej pod dyrekcją Jacka Kaspszyka. 2 października wystąpi inny juror i laureat konkursu – Garrick Ohlsson.

Kolejne trzy tygodnie będą należały do młodych pianistów z całego świata. W czteroetapowej rywalizacji będą walczyć o nagrodę główną – czyli 30 tysięcy euro i liczne nagrody pozaregulaminowe, w tym koncerty w prestiżowych salach świata. Zwycięzcę XVII Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina poznamy wieczorem 20 października 2015 roku.

Anna Bernat, PAP