Widziane z Canberry (3)

Łabędzi śpiew - Szósty budżet  ministra Wayne Swana.

Wykorzystując zaskakująco trafną w tym wypadku angielską grę słów tak dosadnie brzmią niektóre tytuły relacji i komentarzy na  temat wniesionego późnym wieczorem 14 maja do izby niższej federalnego  parlamentu przez federalnego ministra ekonomii (Federal Treasurer) Wayne Swana  kolejnego australijskiego pakietu budżetowego w wielu australijskich i szeregu zagranicznych środków przekazu. Oczywiście Swan po angielsku oznacza łąbędź. Jednocześnie jest to nazwisko ministra. Czyli po prostu jest to "pożegnalny" budżet mniejszościowego laburzystowskiego federalnego rządu.

 Abstrahując od wzrastającego z roku na rok posługiwania się coraz więcej  ekonomiczno-finansową "nowomową", każdy pakiet budżetowy jest przede wszystkim wydarzeniem i dokumentem politycznym. Moim zdaniem, z wydźwięku, zawartości i ukierunkowania tego szóstego swanowskiego pakietu budżetowego jasno wynika, że mniejszszościowy laburzstowski federalny rząd premier Julii Gillard ostatecznie uznał, że szanse wygrania wyborów 14 września br są minimalne. Wobec tego oczywiście trzeba walczyć do końca i,  przede wszystkim, zatroszczyć się o pozostawienie w pamięci wyborców kilku konkretnych, wymiernych, możliwie trwałych osiągnięć odźwierdlających oficjalną laburzystowską ideologię i retorykę polityczną. A jednocześnie nie tylko politycznie utrudnić ich zlikwidowanie bądź polityczno-ideologiczne przywłaszczenie przez nadchodzące liberalno-narodowe (agrarne) koalicyjne rządy lecz również porozstawiać kilka politycznych pułapek dla Tony Abbotta i jego opozycyjnego zespołu w razie prawdopodobnego wygrania przez nich wyborów. Wyjaśnia to dlaczego tak wyraźnie nie jest to klasyczny przedwyborczy, politycznie- populistyczny federalny budżet.

 I nic dziwnego, że tym razem frekwencja w tradycyjnym "budżetowym zamknięciu dla mediów" w federalnym parlamencie w Canberze była rekordowa. Corocznie chodzę tam od 40 lat. Poprzednio przez 10 lat chodziłem w Sydney - do ówczesnej tamtejszej siedziby resortu. Razem - pół wieku. Ludzie i rządy zmieniają się.  Zasady pozostają takie same: wejście o 13:30 i wyjście o 19:30. Przez te sześć godzin jesteśmy zupełnie izolowani od świata. Dostajemy komplet dokumentów bużetowych. Studiujemy je i piszemy relacje i komemtarze. W Canberze gdzieś między 16:00 a 17:15 odbywa się konferencja prasowa urzędującego ministra ekonomii. O 19:30 zaczyna się wypuszczanie z zamknięcia. Nigdy jeszcze nie było tak tłumno.

 Wprowadzające preliminarz budżetowy wstępne przemówienie ministra ekonomii - Treasurer's Budget Speech - wygłoszone w tym roku pod hasłem "Mocniejsza gospodarka, roztropniejszy  naród, bardziej sprawiedliwe społeczeństwo" zawsze jest przede wszystkim  propagandowe. W tym roku jeszcze bardziej niż w poprzednich latach. Pełno jest wyjaśnień i wykrętów mających wyjaśnić dla czego zamiast tylekrotnie triumfalnie zapowiadanej  skromnej nadwyżki ponownie mamy dużą dziurę budżetową. Wprawdzie  nieco mniejsza niż w bieżącym roku finansowym 2012-13 a nawet ponad dwukrotnie mniejszą niż dwa lata temu. Według ministra Swana który szczegółowo wymienia wszystkie rządowe posunięcia oszczędnościowe oraz wysiłki podjęte w celu zmniejszenia deficytu budżetowego głównym powodem niedoboru są bardzo mocne, ujemne zewnętrzne, globalne, recesyjne wpływy przede wszystkim powodujące zmniejszenie eksportowego  popytu na australijskie rudy, węgiel i inne surowce oraz utrzymywanie się wysokiego kursu wymiennego australijskiego dolara co zachęca import i obniża rentowność australijskich przedsiębiorstw. Niższa rentowność prywatnego sektora, zwłaszcza mineralno-wydobywczego redukuje wpływy podatkowe unimożliwiając przekształcenie deficytów w nadwyżki. Wobec tego zachodzi konieczność kolejnych cięć oszczędnościowych. Itd., itd. W kółko. Jest w tym dużo prawdy ale nie jest to cała prawda. Było też sporo rządowych błędów, niedopracowanych i kosztownych programów, błędnych posunięć i wadliwych obliczeń i prognostyków.

 Przemówienie budżtowe min. Swana stanowi wprowadzenie do usprawiedliwianych polityczną retoryką kolejnych, nieraz bolesnych cięć oszczędnościowych, które przede wszystkim ponownie dotkną nieco zamożniejsze bądź po postu dostatniejsze rodziny i warstwy społeczeństwa, tzw. "Średnią Australię". Powrócę do szczegółów za kilka dni. Teraz podsumuję najważniejsze makro-ekonomiczne pozycje budżetowe oraz streszcze w zarysie niektóre posunięcia oszczędnościowe.

 Parametry budżetowe

Dokumenty budżetowe ponownie uwypuklają dwutorowość, właściwie nawet kilkutorowość australijskiej gospodarki: nadal prosperujący aczkolwiek wyraźnie mniej niż rok temu sektor mineralno-wydobywczy, przechodzący przez bardzo trudny okres sektor przesmysłowy, borykający się z osłabionym popytem sektor detaliczno-handlowy, sektor usługowy, uzależniony od wielu zmiennych czynników sektor budowalany.

 Zamiast zapowiadanej rok temu raczej symbolicznej nadwyżki budżetowej bieżacy fiskalny rok 2012-13 znów zamknie się wysokim niedoborem. Minister Swan ponownie zapowiada deficyt który w ujęciu  rozliczeń gotówkowych jest zakładany w wysokości $18 mld czyli 1,1% Produktu Krajowego Brutto w roku finansowym 2013-14  -  w porównaniu do deficytu wynoszącego $19,4 mld czyli 1,3% PKB w 2012-13 oraz $44,4 mld w 2011-12. Deficyt podobno ma zmniejszyć się do $10,9 mld i 0,6% PKB w 2014-15 r. A potem przekształcić się w symboliczną mini-nadwyżkę rzędu $800 milinów w 2015-16 r.  W  ujęciu fiskalnym deficyt ma wynieść $20,3 mld i 1,3% PKB w dobiegajcym końca 30 czerwca  bieżącym roku finansowym, $13,5 mld i 0,8% PKB w 2013-14 r oraz $6,3 mld i 0,4% PKB w 2015 lecz potem przekształcić się w nadwyżki wysokości $6 mld i 0,3% PKB  w 2015-16 oraz $10,6 mld i 0,6% PKB w 2016-17.            

 Wzrost Produktu Krajowego Brutto  w liczbach stałych ma wynieść 3% w bieżącym roku finansowym, 2,75% w 2013-14, potem 3% rocznie w następnych trzech latach. Zakładany nominalny wzrost PKB PKB  oczywiśćie wyższy: 3,75% w 2012-13, 5% w 2013-14 i 2014-15  oraz 5,25% w nstępnych dwóch latach. Zatrudnienie ma wzrosnąć o 1,25% w bieżącym  i nadchodzącym roku finansowym i potem o 1,5% rocznie w następnych trzech latach.  Stopa bezrobocia ma wynieść 5,5% w bieżącym roku finansowym, 5,75% w nadchodzącym i 2013-14 r., potem 5% w natępnych dwóch latach. Stopa inflacji mierzona wskaźnikiem cen  detalicznych CPI ma wynieść 2,5% w bieżącym roku finansowym i 2,25%v w nadchodzcym  i 2014-15 r., potem 2,25% w kolejnych dwóch latach. 

 Ogólna suma cięć budżetowych wynosi $43 mld w okresie następnych 5 lat Niektóre cięcia są bolesne dla wilelu -  m. in.  poprzednio przyrzeczone lecz teraz zredukowane, odwołane bądź odroczone programy, bonifikaty i ulgi podatkowe, podwyżki różnych zapomog i innych świadczeń pieniężnych. Niemiłę szczegóły są obficie rozsiane po wielu dokumentach budżetowych które wypełniły dwie spore walizki kiedy wychodziłem z zamknięcia budżetowego dla mediów.

 Oczywiście są i wyraźnie pomyślne dla wielu ludzi aspekty pakietu budżetowego. Kluczowe z nich mają służyć jako polityczno-społeczny i ekonomiczny pomnik laburzystowskiego rządu. I politycznie utrudniać opozycji ich odwołanie bądź istotne rozwodnienie jeżeli wygra wybory 14 września br. Są to w skrócie:

 
 

• $24 mld w okresie pięciu lat na usprawnienie i rozszerzenie miejskiej infrastruktury transportowej.
•  $14,3 mld na wprowadzenie  świadczeń dla osób niepełnosprawnych - Disability Care Australia. Ma to być sfinansowane przez podwyższenie składki podatkowej na Medicare z 1,5% do 2% opodatkowanych dochodów.
• $9,8 mld na wdrożenie wielu aspektów reform eduklacyjnych opartych na zaleceniach Raportu Gonskiego.
• $97 mln na zwiększenie wspieranych z federalnej kasy miejsc dla studentów uniwersyteckich.
• $186 mln na "infrastrukturę badań doświadczalnych"
• $226 mln na zwalczanie raka, m. in. $55,7 mln na zapobiegawcze prześwietlanie piersi u kobiet (breastcancer scereening).
• $127 mln na podniesienie świadczeń dla seniorów.

 

Po drugiej stronie budżetowego medalu widzimy m. in. :     

 

•  Usztywnienie przepisów podatkowych dotyczących przedsiębiorstw prywatnego sektora, szczególnie niektórych koncernów zagranicznych prowadzących interesy w Australii, m. in. w sektorze mineralno-wydobywczym - co ma spowodować wzrost wpływów podatkowych o $14,3 mld w ciągu następnego dziesięciolecia.
•  Niekorzystne dla wielu osób zmiany w uprawnieniach do ulgi podatkowej dla rodzin znanej jako Family Tax Benefit A  oraz Skasowanie od 1 marca  2014 r. bonifikaty przysługującej przy urodzeniu dziecka – znanej jako Baby Bonus.  Ulga i bonifikata mają być częściowo współuzależnione.
•  Usztywnienie niektórych przepisów dotyczących świadczeń emerytalnych.
•  Znaczne usztywnienie przepisów dotyczących uprawnień do jednorazowej bonifikaty dla osób odraczających pobieranie rent starczych (Pension Bonus Scheme).
• Znaczne podniesienie progu "siatki bezpieczeństwa" przysługującej przy kupowaniu szeregu lekarstw przez seniorów, chronicznie chorych i niektóre inne osoby.
•  
•  Odroczenie osobistej obniżki podatkowej mającej być kompensatą za wzrost cen spowodowanych wprowadzeniem opodatkowania dwutlenku węgla .
•  Akcyza na wyroby tytoniowe bedzie podnoszona zgodnie z wzrostem  „Zwyczajnych  plac tygodnidowych (AWOTE) zamiast wzrostu stopy inflacji mierzonej koszykiem cen detalicznych CPI.

 

Eugeniusz Bajkowski