Po co dzieciom język polski?

Jesteśmy ambitni, przemierzamy świat, szukamy nowych przygód i wrażeń. Opuszczamy naszą

ojczyznę coraz częściej, z tysiąca różnych powodów. Jednym z nich, bez wątpienia bardzo ważnym,

est zdobywanie nowych umiejętności językowych. Obywatel świata. Mieszkaniec globalnej wioski.

Kosmopolita. Lubimy dziś myśleć o sobie w ten sposób. Kultywowanie polskości i własnego języka

nie jest dziś w modzie. Coraz mniej polskich rodziców na emigracji kładzie nacisk na naukę języka

polskiego swoich dzieci.

A jednak dla niektórych z nas, polskich emigrantów, jest rzeczą naturalną i oczywistą, że nasze dzieci,

uczęszczające do australijskich szkół, powinny uczyć się także języka polskiego.

Czy gra faktycznie warta jest świeczki? Psycholodzy są zgodni co do tego, że tak. Wkrótce nasze

dzieci osiągną dwujęzyczność, a używając terminologii mieszkańca globalnej wioski, bilingwizm.

Cóż to takiego? Bilingwizm, to umiejętność posługiwania się dwoma różnymi językami, jako

ęzykami ojczystymi. W przypadku naszych dzieci będzie to najczęściej język polski i język angielski.

O co będą bogatsze nasze bilingwistyczne dzieci? Lista korzyści płynąca z bycia osobą dwu czy

wielojęzyczną jest długa.

Liczne badania wykazały, że osoby władające kilkoma językami potrafią poruszać się swobodnie

w dwóch lub więcej kulturach, są bardziej twórcze, otwarte, tolerancyjne i komunikatywne. Znają

dwa lub więcej słów na określenie jednego przedmiotu, czy zjawiska. Ponadto, dzieci bilingwiztyczne

potrafią z większą łatwością przestawić się z jednego zadania na inne, łatwiej się koncentrują, są

bardziej twórcze, mają większą świadomość pluralizmu społecznego i osobistego. Z punktu widzenia

socjologii są bardziej tolerancyjne, kontaktowe, preferują społeczeństwo wielowarstwowe.

Znajomość języka ojczystego ułatwia im również budownie i pogłębianie więzi z rodziną

pozostawioną w kraju pochodzenia, np z dziadkami, wujostwem czy kuzynami. Przeprowadzone

badania i obserwacje wykazaly, ze dzieci nie znające języka swoich rodziców znacznie rozluzniają

ub wręcz tracą kontakt z rodziną zamieszkałą w kraju ojczystym. Psychologowie ostrzegają, że może

o bardzo niekorzystnie wpłynąć na rozwój psychiczny dziecka, które pozbawione możliwości nauki

wzajemnych relacji w rodzinie, narżone jest na utratę swojej tożsamości.

Wielojęzyczność będzie miała z pewnością korzystny wpływ na kolejne etapy życia naszych pociech,

kształcenie, karierę zawodową, małżeństwo, rodzinę, status społeczny. Pamietajmy jednak, że

wychowanie dziecka dwujęzycznego wymaga pewnego trudu i samozaparcia. Należy przestrzegać

bardzo kategorycznie paru „świętych”zasad. Niezmiernie ważna jest konsekwencja i nie

przeskakiwanie’ z języka polskiego na angielski. Jeżeli nie będziemy konsekwentni, skutki mogą być

opłakane. Znam wiele dzieci, które z powodu tego, że mamy mówiły do nich w obu językach, bardzo

słabo mówią po polsku, albo nie chcą mówić wcale. Dziecko słyszące zewsząd język angielski,

wybiera ‘łatwiejszą’ opcję, jeżeli rodzic mówiący językiem mniejszości na to pozwoli. Jedno ze

znajomych mi dzieci, już nastolatka, chociaż rozumie po polsku, wstydzi się mówić, ponieważ jej

słownictwo polskie jest bardzo ubogie i wysławia się gorzej niż moja ośmioletnia córka, która dla

odmiany jest całkowicie dwujęzyczna i posługuje się bardzo zaawansowanym słownictwem w obu

ęzykach. W osiągnięciu bilingwizmu niewątpliwie pomogła jej moja konsekwencja.

Do porozumiewania się miedzy sobą używamy wyłącznie języka polskiego. Taka strategia nazywa się

OPOL (one parent one language) i polega, jak się zapewne Państwo domyślają, na konsekwentnym

używaniu przez rodzica jego języka ojczystego w kontaktach z dzieckiem¹.

Mój przyjaciel podróżujacy w tym roku po Kanadzie, odwiedził pierwszą osadę emigrantów z Polski,

którzy przybyli tam w roku 1858. Byli to głównie Kaszubi, posługujący się swoim własnym

ęzykiem. Mile zaskoczył go fakt, kiedy dowiedział się, iż mer tamtejszego hrabstwa, jest piątym

pokoleniem wspomnianych emigrantów i wciąż mówi i czyta w języku kaszubskim. Jak się później

okazało, członkowie rodziny mera porzumiewali się ze sobą „od zawsze” wyłącznie w gwarze

kaszubskiej.

Przy rozważaniach, czy uczyć dzieci języka ojczystego, warto też wspomnieć o dzieciach z cechami

ze spectrum autystycznego (AS, HFA, ADHD, OCD, PDD i RAD), które charakteryzują się

znacznymi zaburzeniami interakcji społecznych i komunikacji. Dzieci te mimo że, nie do końca

prawidłowo się rozwijają, uważane są za bardzo inteligentne i są w stanie nauczyć się różnych rzeczy,

należy być jedynie wytrwałym i konsekwentnym w swoim postępowaniu wobec nich. Niektórzy

odzice nie zdają sobie z tego sprawy i nie uczą dziecka swojego ojczystego języka, w obawie, że nie

poradzi sobie ono w żadnym języku i będzie jeszcze bardziej pokrzywdzone przez los. Okazuje się, że

o nie jest prawdą. Dzieci ze spectrum autystycznym, tak samo jak dzieci prawidłowo rozwijające się,

mają taką samą, wrodzoną zdolność do nauki więcej niż jednego języka. Być może uczą się wolniej,

naczej, ale w rezultacie potrafią biegle władać oboma językami.

Dlatego, rodzice, nie obawiajcie się! Od urodzenia, mówcie do swoich pociech w języku ojczystym,

bo tego „drugiego" języka, bez problemu nauczą się przebywając wśród rówieśników,  w przedszkolu, w szkole, czy na placu zabaw. Tak właśnie było w przypadku mojej osmioletniej już

córki. Od urodzenia w domu słyszała, a potem mówiła jedynie po polsku, a w przedszkolu i na

zajęciach popołudniowych - po angielsku. Dziś biegle włada obydwoma językami, odwołując się

znów do terminologii spoleczeństwa globalnego, jest bilingwiztą. W zeszłym roku, z lekką obawą czy

sobie poradzi, zaczęła uczyć się francuzkiego. Okazało się, iż fakt, że zna już biegle dwa języki był

dla niej sprzymierzeńcem, a nauka kolejnego, trzeciego, okazała się sukcesem, została liderką swojej

grupy. W tym momencie nasówa się powiedzenie: „im więcej zna się języków obcych tym łatwiej jest

nauczyć się kolejnych."

Podsumowując najważniejsze benefity dwujęzyczności naszych dzieci:

• z łatwością zawierają znajomości w Polsce

• nie mają żadnej bariery językowej

• szybko i z łatwością przestawiają się z jednego języka na drugi

• są podziwiane i chwalone, a to buduje w nich wiarę w siebie

• znają mentalność mieszkańców obu krajów

• są twórcze językowo

• mają dobrą pamięć, ponieważ uczą się podwójnej liczby słów

• znają obie kultury i dobrze się w nich czują

• są spostrzegawcze

• okazują większą empatię życiową

A zatem, nie ociągajmy się z podarowaniem naszym dzieciom tego, co jest dla nas bardzo ważne,

może bezcenne, co utożsamia nas z pozostawioną ojczyzną, rodziną i przyjaciółmi. Kultywujmy język

ojczysty, aby nie przepadł gdzieś daleko, a nasze potomstwo aby nie zapomniało gdzie są jego

korzenie. Pamiętajmy słowa zapisane w „Rozprawce" Jana Kochanowskiego że "naród żyje, dopóki

język jego żyje", oraz te pozostawione przez Mikołaja Reja " iż Polacy nie gęsi, i swój język mają".

Mam nadzieję, że swoją wypowiedzią przekonałam, nieprzekonanych, a tych, którzy uczą dzieci

języka ojczystego, tylko pogłębiłam w przekonaniu, że postępują bardzo dobrze, i że ich wysiłek

będzie doceniony, a same dzieci, wdzięczne.

W nauce języka polskiego pomoże bardzo zapisanie dziecka do polskiej szkoły sobotniej. Rodzice

często nie mają czasu na to, żeby swoje pociechy uczyć czytać i pisać w języku polskim, podsuwać

im polskie książki i prowadzić zaawansowane dyskusje na tematy szkolne, które z czasem powinny

przerodzić się w dyskusje o polityce, literaturze, teatrze czy muzyce. Decydując się na edukację

w polskiej szkole, chociażby ‘tylko’ sobotniej, znacznie podnosimy szanse naszych dzieci na rozwój

ich języka ojczystego i rozwijanie wiedzy o świecie w tymże. Taka szkoła zwiększa szanse dziecka

na bycie bilingwiztą, nie tylko poprzez profesjonalną naukę czytania i pisania po polsku czy

rozszerzenie wiedzy z dziedziny historii, geografii i kultury naszego kraju, ale poprzez umożliwienie

dodatkowych kontaktów z polskim rówieśnikami. Im więcej kontaktów nasze dziecko będzie miało

z Polakami spoza rodziny i grona ścisłych znajomych, tym bogatsze będzie jego polskie słownictwo.

Polecam Polska Szkołę w Randwick, o ktorej pisałam juz rok wcześniej i do której uczęstsza moja

córka. Szkoła działa od 2003 roku. Każdą sobotę miesiąca spotyka się w niej okolo 50 ucznów.

Polska Szkoła w Randwick to trochę taką ‘szkołą na wesoło’, gdzie dzieci uczą się przez zabawę,

nowoczesnymi metodami i przy użyciu nowoczesnych materiałów i programów. Szkoła

wykorzystujemy m.in. metodę Domana, materiały z portalu Superkid, prezentacje multimedialne

i podręczniki opracowane przez nauczycieli specjalnie dla jej uczniów. Ponadto, co dla mnie

osobiście jest bardzo ważne, organizując wiele socjalnych imprez poza lekcyjnych zachęca

do budowania życiowych przyjaźni miedzy uczniami a także samymi rodzicami. Tak pawdziwie po

polsku!

Zachęcam polskie i polsko-australijskie rodziny z dziećmi od 3 do 11 lat do zapisania sie do „naszej”

szkoły . Szkoła w tym roku otwarła również pierwszą i jedyną jak dotąd w NSW play grupę „Mama i

ja” dla rodziców z dziećmi do lat 3.

Zainteresowanych zapraszam na stronę http://www.polishschool.org.au/. Informacje o szkole dostępne są równiez pod numeremi telefonów: 93113723 m:0414313478 lub [email protected] .

Iwona Pruszyńska

Mama ośmioletniej Natalii

 ______________
1 Tym z Państwa, którzy chcieliby dowiedzieć się coś wiecej na temat prawidlowego wychowywania dwujęzycznego dziecka odsyłam do pozycji „Przeżyć dwujęzyczność: jak wychować dziecko dwujęzyczne”, Bogumiły Baumgartner. - Gdańsk 2008. - ISBN 978-83-7134-269-1